در زندگي ذهني فرد ديگران هميشه در قالب الگو، حامي و رقيب ظاهر مي شوند و فرد با اين بينش در جامعه رفتار مي كند. از بارزترين ويژگيهاي جامعه اين است كه افراد آن جدا از اينكه چه كساني باشند با چه شخصيتي ، شغل و حتي ميزان هوش وقتي در جامعه قرار مي گيرند قبل از هر چيزي درگير فرايندي مي شوند كه به ان ” ذهنيت جمعي” اطلاق مي شود. ذهنيت جمعي عامل محرك بسياري از رفتارهاي افراد در جامعه مي شود رفتارهايي كه افراد در خلوت خود به ندرت آنها را تجربه مي كنند.
جوامع انساني از يكايك افراد با ويژگيهاي متفاوت شخصي تشكيل شده كه در جامعه و در كنار هم مي توانند احساسات و رفتارهاي مشترك هم سويي را تجربه كنند. فرد در جامعه دچار تغييراتي مي شود كه ذهنيت جمعي آنرا با خود هم مسير مي نمايد. افراد در جامعه به يكديگر پيوند مي خورند تا موجودي مستقل شكل گيرد به تبع چيزي بايد وجود داشته باشد كه اين جمعيت را در سطح خرد و كلان به هم پيوند دهدو اين واسطه پيوند دهنده ذهنيت اجتماعي است.
ذهنيت اجتماعي در جامعه عاملي ناخودآگاهانه در رفتار آحاد مردم بازي مي كند، هدايت اين فرايند در جامعه كه بعنوان عامل محرك ناخودآگاهانه توده ها كه متشكل افراد آن جامعه است در گرو تصميمات مدبرانه و سياستهاي رهبران يا مديران سياسي است. نقش رئيس جمهوری در ايران نيز از همين قاعده پيروي مي كند او بعنوان مدير سياسي كشور مي تواند با دوري جستن از رفتارهاي هيجانمدار، از اضطراب اجتماعي بكاهد و با ميانه روي ،منشا آرامش ذهني و ثبات در جامعه باشد .
“سرايت” عاملي كه تعيين مي كند ويژگيها و تجليات جامعه جهتي را در پيش مي گيرند كه مديران سياسي مولفه هاي آن را به جامعه سرايت مي دهند مثل آرامش در چهره و ظاهر ، گويش هاي ملايم و با ثبات ،رفتارهاي عقلايي كه از بينش واقع بينانه وي از آنچه در بطن جامعه داخلي و جهان امروز مي گذرد سر مي زند و … . روانكاوان معتقدند هر احساس و كنش در جامعه حالت مسري دارد اين سرايت پذيري تا حدي است كه فرد منافع خود را قرباني منافع جمعي مي كند.
عامل مهم ديگر ” تلقين پذيري” است . جامعه بشدت تلقين پذير است و امر نامحتمل برايش وجود ندارد همراه با احساسات عميق ساده و متغير . جامعه به افراط و تفريط گرايش دارد مثل ايجاد انتظار جامعه از دولت براي تعطيل كردن روزهاي بين التعطيلي و تلقين اين موضوع از سوي مدير سياسي به جامعه كه رفاه اجتماعي يعني تعطيلات بيشمار اما در مقابل مي توان از ويژگي تلقين پذيري اجتماعي و برانگيختن ذهنيت
اجتماعي به سوي توسعه و كار سود جست.
گفتمان اعتدال در جهاني كه با فقدان ميانه روي مواجه است انديشه برانگيزترين امر در زمانه امروز ماست عاملي كه باعث ايجاد آرامش رواني در جامعه مي شود.جهان با پديده شوم تخريب ، فساد و ويراني روبروست به گفته يكي از انديشمندان ” كوير بزرگ و بزرگتر مي شود.” اين جمله بيانگر انحطاط در حال رشد در جوامع است پديده اي كه با فقدان اعتدال در جهان عايد بشريت شده است ،انحطاط از آن نظر هولناك تر ازويراني است كه جلوي رشد و بالندگي در آينده را نيز صلب مي كند همان اميدي كه بايد در وجود يكايك افراد جامعه متبلور باشد واين مهم شكل نخواهد گرفت جز با نهادينه شدن بينش ميانه روي و رفتارهاي معتدل از سوي مديران سياسي جوامع امروزي.
*حبیب رمضانی کارشناس ارشد روان شناسی
با تشکر از شما
واقعا جهان ما از افراطی گری زجر میکشد