نگاه ویژه به شهر خلاق خوراک، در راستای تقویت دیپلماسی عمومی

ابوالفتح فخرمحمدیان*:

آنچه که در دهه اخیر به وضوح قابل مشاهده است، اهمیت بررسی اصطلاح شناسی دیپلماسی عمومی وکارکردهای آن در سپهر سیاست خارجی بوده که می تواند درحوزه عمومی وایضا در جهت بازشناسی توان فزاینده ی این نوع از دیپلماسی که در نیل به توسعه مناسبات دیپلماتیک،سیاسی،فرهنگی واقتصادی تسریع می بخشد،نقش ویژه ای را ایفا نماید.فلذا این یاداشت به اهمیت روزافزون این حوزه درارتباط با برندسازی شهر خلاق خوراک می پردازد که گاها مغفول می ماند.

دیپلماسی در چند سده اخیر واژه ای پرکاربرد والبته جذاب در حوزه سیاست خارجی و روابط بین الملل بوده که حوزه ای رسمی حاکی از گفتگو ودیدار و دستیابی به توافقات فی مابین دو کشور که در قالب وزارت خارجه تبلور می یابد و سالهاست که این نوع از دیپلماسی رسمی در جهت کسب حداکثری منافع با انعقاد پیمان نامه های دوجانبه وچند جانبه و دیدارهای رسمی در دستور کار دولتها بوده و تحقق عینی یافته است.« دیپلماسی را به عنوان فن اداره سیاست خارجی کشورها و یا تنظیم روابط بین المللی و همچنین حل و فصل اختلافات بین المللی از طرق مسالمت آمیز تعریف و توصیف کرده اند. » به عبارت بهتر، « دیپلماسی اجرای سیاست های یک بازیگر جهانی در مقابل بازیگر دیگر است که اگر ماهرانه اجرا شود می تواند به طور بالقوه و بالفعل قدرت نفوذ را در صحنه جهانی ارتقاء بخشد و برعکس اگر به خوبی اجرا نشود، دیپلماسی کاهش دهنده قدرت بازیگران است. دیپلماسی ضعیف می تواند به یک بحران سیاسی تبدیل شود. بازیگران ضعیف از لحاظ نظامی و اقتصادی تا حدی می توانند حلقه موجود را با دیپلماسی قوی پر نمایند و بازیگران قدرتمند نظامی و اقتصادی با اجرای دیپلماسی ضعیف موقعیت خود را از دست خواهند داد.»

اما قسم دیگری از دیپلماسی وجود دارد که درحال نضج و توسعه بیش از پیش است که با نام دیپلماسی عمومی (Public diplomacy)مطرح می باشد. دیپلماسی عمومی مفهومی نوین در عرصه روابط بین الملل است.تغییراتی که در نظام بین الملل ایجاد شد و با پررنگ شدن نقش بازیگران غیردولتی و افکار عمومی نمود پیدا کرد ؛سبب شد تا اشکال جدیدی از دیپلماسی در کنار دیپلماسی سنتی مورد استفاده قرار گیرد. در این رابطه یکی از دیپلماسی های معمول که توسط برخی کشورها به خوبی به کار می رود، دیپلماسی عمومی است.

دیپلماسی عمومی فرایند وپروسه ارتباط ملتها بایکدیگر درجهت شناساندن آرمان‌ها ، فرهنگ و هنجارها و تبیین اهداف سیاست‌های خود را شامل می‌شود.

اهمیت دیپلماسی عمومی به ویژه به لحاظ ارتقایکارکردهای قدرت یک کشور مدنظر است و در واقع ساز و کاری برای افزایش قدرت نرم به شمار می رود. با این حال به نظر می رسد دیپلماسی عمومی از جمله مفاهیمی است که در کشور به وضوح تعریف دقیقی نشده و ابهامات مفهومی زیادی در ارتباط با آن وجود دارد.. بحث بسیار مهمی که در حوزه دیپلماسی عمومی مطرح بوده و توجه کافی بدان نشده است، مبحثی بنام خواهرشهری است که ،رسانه،فرهنگ واقتصاد و توسعه آنها از شالوده های دیپلماسی عمومی هستند. خواهرشهری در واقع تقویت مناسبات دوجانبه فرهنگی،رسانه ای و اقتصادی مردم دو کشور را بهبود و در توسعه آن نقش مهمی ایفا خواهد نمود. البته دیپلماسی عمومی با دیپلماسی رسمی و به تعبیری سنتی اختلاف ها و نقاط افتراقی دارد که از سوی دیگر می توان گفت دیپلماسی عمومی با کارکردهایش می تواند منجر به بهبود و توسعه روابط در دیپپلماسی رسمی شود و در اینصورت مقوم و تکمیل کننده آن نیز خواهد بود. متاسفانه در جوامع جهان سوم دیپلماسی عمومی بسیار کم رنگ بوده و درجهت بسط آن معمولا اقدام درخور توجهی صورت نمی گیرد ولی در آینده نزدیک ،الویت ارتباط میان جوامع نقش دیپلماسی عمومی پر رنگ تر می گردد. دیپلماسی عمومی با تکیه بر قدرت نرم وتاکید بر مقوله فرهنگ ،توانسته است ؛ نقش بی بدیل خود را درحوزه سیاست خارجی ودیپلماسی ایفا نماید.

اما مبحث شهر خلاق خوراک که ، رشت به عنوان تنها شهر خلاق خوراک شناسی ایران از سال ۹۴ در یونسکو به ثبت رسیده است.می تواند مدخلی در جهت تقویت دیپلماسی فرهنگی برگرفته از فرهنگ های ملل گوناگون در بسط و توسعه مناسبات فرهنگی واقتصادی باشد.

امروز وظایف نهاد های شهری از جمله شهرداری ها صرفا در امور عمرانی و ساخت وساز خلاصه نمیشود و در دنیای بین الملل وظایف فرهنگی مهمی برعهده شهرداری های هرکشوریست که توجه به مناسبات فرهنگی ،یکی از آن موارد متعدد می باشد.

یکی از بنیانها وفلسفه تشکیل یونسکو توجه به مسائل فرهنگیست که اینبار کشور ایران وشهر رشت با توجه به پتانسیل های خود در عرصه تنوع غذایی توانسته برند شهر خلاق خوراک را کسب نماید. حال با توجه به اهداف یونسکو در پهنه بین المللی فرصت وظرفیت خوبی در جهت ترویج دیپلماسی عمومی وفرهنگیست که می توان از این رهگذر به توانمندی ها وظرفیت های شهر رشت بیفزاید.

از جمله می توان به ترویج واشاعه مبحث گردشگری میان کشورهای گونان و شهری که بعنوان شهر خلاق خوراک است اشاره داشت، با توجه به درآمد حاصله واقتصاد سرشاری که از مبحث ارز آوری و کسب سود از سوی گردشگران خارجیست،می توان به تبادل فرهنگی میان کشورها نیز اشاره نمود.

از منظر بین المللی نیز می توان با توجه به این مبحث ،مداقه واهمیت دادن به آن، به دو هدف دست یافت :1- ایجاد ارتباط خواهر شهری رشت یا سایر شهرهای مهم بین المللی که از لحاظ شاخص ها همگون باشند 2- ایجاد توریسم وگردشگری 3- دعوت سرمایه گذاران کشورهای مختلف 3-مبادلات فرهنگی با شهرهای مختلف دنیا 4-توسعه پایدار

البته شایان ذکر است که برای دستیابی به اهداف توسعه مند اینچنینی نیاز به همکاری وهماهنگی استانی وکشوری میان مسئولین امر می باشد که ابتدا اعتقاد به چنین ابزار جدید توسعه فرهنگی واقتصادی داشته و سپس با رجوع ودعوت از متخصصین در بسط وعمل به آن بکوشند.

*کارشناس ارشد علوم سیاسی