گپ و گفت با آزاده نامداری که این روزها دغدغه های مادرانه اش را با رشته تحصیلی اش درهم آمیخته و سعی دارد برای مادران جامعه کار مفیدی انجام دهد، از هر دری سخنی بود. از برنامه «تازه ها» آغاز کردیم و به برنامه اینترنتی ای که ساخته بود رسیدیم. از حجابی که نامداری معرفی کرد و شد حجاب بخش مهمی از جامعه متدین تا…
نامداری، قبل از ماجرای حذف عادل فردوسی پور از برنامه «۹۰» و اعلام برگزیدگان جشنواره جام جم (بهترین های سیما) مهمان کافه خبر بود و برای همین نشانی از این رویدادها در این گفت وگو نیست.
آنچه در ادامه می خوانید البته تمام گفت وگوی ما با آزاده نامداری نیست و بنا به صلاحدید مصاحبه شونده، بخشی از گفت وگو حذف شده است.
یک زمانی شما به عنوان یک مجری، حجابی داشتید که در بین چادری ها هم جدید بود. با برنامه ای مطرح شدید که الان هم سیستم برنامه های تلویزیونی به همان شکل است؛ طرح و بحث مسائلی که در اینترنت و فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته است. «تازه ها» را زمانی اجرا می کردید که فضای مجازی و شبکه های اجتماعی مثل امروز گسترده نبود و احتمالا زمان نیم ساعت برنامه تان را به سختی پر می کردید.
وقتی ما «تازه ها» را شروع کردیم، به من گفتند که ساعت یک بعدازظهر تایم مرده است و کسی تلویزیون نمی بیند. بنابراین برای این که خیلی تو را ببینند خودت را آماده نکن. یادم است که من خیلی ساعت برنامه برایم مهم بود. تهیه کننده با من شوخی می کرد و می گفت خانم نامداری فکر کرده که خبر ساعت ۲۱ است، چون این قدر روی برنامه حساسیت نشان می دادم. یک اتاق فکر داشتیم که در آن برای برنامه فکر می کردیم؛ برای لباس پوشیدن و دکور و خیلی چیزهای دیگر. اصلا نمی گذاشتیم برنامه به وادی غیر تازه ها بیفتد، یعنی کهنه شود. از هر راهی که بود از همان پوشش گرفته، مثلا همین که چادرمان را چادر ملی کردیم و یا خبرهایی که می خواندیم و یا بخش «ترین ها» که اضافه کردیم و…
روزی که احساس کردیم دیگر نمی شود، تازه بود، بعد از ۶ سال بود. یادم است که آقای برازش به شبکه دو رفته بود و آقای فرجی آمده بود و یک سری هجمه برای من بود که بمانم و برنامه را ادامه دهم ولی من گفتم که این گونه نیست که بمانم و خبر بخوانم و یا از خانه خبر بیاورم. روی این برنامه کار شده است.
یعنی در اوج خداحافظی کردید؟
واقعا همین طور است و من در اوج خداحافظی کردم ولی اگر اسمش را ادعا نگذاریم به نظر من آن برنامه یک قالبی شد که بعدها خیلی از آن تقلید شد. هم از برنامه و هم از آن آدم تقلید شد. الان تلویزیون پر از مجری هایی است که چادر دارند و روسری و سردست های ست و رنگی دارند. من از این که این مدل آن زمان درست شد، ناراحت نیستم و اسمش را تقلید نمی گذارم. سبکی است که درست شد و باقی ماند. من هر روز هم این پیشنهاد را در شبکه های غیر از تلویزیون دارم که چنین برنامه ای را کار کنیم ولی من می گویم «تازه ها» برای آن دوران بود و آن شر و شور و هیجان بالایی که من در آن زمان داشتم و خبرهایی که واقعا با این که ما خبر سیاسی نمی خواندیم، داغ بودند باعث جذابیتش شد.
یک سبک که شبیه آن صفحاتی بود که در همشهری جوان هم کار شد.
بله خیلی از بچه های همشهری جوان هم در اتاق فکر ما بودند. واقعا اگر کسی فکر کند که یک مجری می تواند جلوی دوربین تک و تنها بنشیند و اجرا کند، این اشتباه است. برنامه سازی یک حرفه است که باید اتاق فکر داشته باشد و باید کسانی باشند که نقد کنند. حتی اگر قرار است ساعت یک بعدازظهر نیم ساعت اجرا داشته باشی.
در ویکی پدیا نوشته است شما از شبکه زاگرس و به کمک آقای اقبال واحدی به تلویزیون آمدید، درست است؟
این درست نیست و من از شبکه زاگرس به تهران نیامدم. من دوستی به عنوان آقای لقمان خالدی دارم که ایشان مستندساز مطرح کشورمان هستند و چندین جایزه مستندسازی برده اند . ایشان کرمانشاهی هستند و برنامه ای می ساختند در شبکه سه که در آن شهرستان های مختلف را معرفی می کرد. این برنامه با تهیه کنندگی و کارگردانی ایشان ساخته و پخش می شد. یک قسمت هم برای کرمانشاه ساختند که به طور همزمان در کرمانشاه هم پخش می شد. من آقای واحدی را پنج سال بعد از «تازه ها» برای اولین بار دیدم. چون ایشان برنامه صبحگاهی بودند و من ظهر بودم و تصادفا همدیگر را دیدیم و با هم آشنا شدیم.
آزاده نامداری چه زمانی اولین بار شهرت را حس کرد؟
دفعه اولش را یادم نمی آید ولی همین قدر بگویم که اصلا احساس خوشایندی نیست.
در بین همکاران تان بعضی یک دوره ممنوع التصویری را تجربه کرده اند. بعد از این تجربه آنها به سراغ برنامه های اینترنتی رفتند و دوباره به تلویزیون برگشتند. شما هم تجربه برنامه اینترنتی را دارید. در این باره بگویید.
البته همه مجری هایی که ممنوع التصویر شدند، این کار را نکردند و آن هم دلیل دارد. تلویزیون با فضاهایی مثل آپارات و یا شبکه های این چنینی یک تفاوت اصلی دارد. آن هم اینکه در شبکه های اینترنتی مهم است که مخاطب شما را ببیند یا نه. البته موضوع برنامه هم باید طوری باشد که مخاطب را جذب کند. اگر مخاطب جذب نشود آن برنامه دیده نمی شود.
قبلا اشاره به ایده ای هم برای یک برنامه تخصصی داشته اید که نه در تلویزیون و نه در اینترنت اجرایی نشد. چرا؟
بله. ایده ساخت یک برنامه تخصصی روانشناسی داشتم؛ برنامه ای که خیلی دوست داشتم اجرا شود و هنوز هم با قدرت می گویم اگر اجرا می شد خیلی به خانواده ها خدمت کرده بودیم. آن زمان ایده اش را به تلویزیون دادم. چیزی که من راناراحت می کند این است که عزت نفس را ما باید به زنان مان در دهه های مختلف بدهیم. شاید از طریق آن برنامه می توانستیم این کار را انجام دهیم.
ساخت این برنامه در فضای اینترنتی ممکن است؟
نه. این یک برنامه فرهنگی است که ممکن است مخاطب آن چنانی نداشته باشد. متاسفانه برنامه های اینترنتی کمی باید زرد شوند که مخاطب آن را ببیند؛ یعنی یک مقدار فضولی داشته باشد. دغدغه های فرهنگی خیلی در این برنامه ها جایی ندارند و در واقع یک بیزینس در این مدل کارها اتفاق می افتد. من طرح مکتوب این پیشنهاد را در تلویزیون دارم اما هیچ وقت به هیچ جای خصوصی این را پیشنهاد ندادم، چون اصلا خوشم نمی آید وسط یک برنامه فرهنگی تبلیغ دامستوس و مای بیبی و … باشد.
اما در تلویزیون هم تبلیغات هست. یک متن انتقادی در اینستاگرام درباره تبلیغات مجری ها برای ستاره مربع ها نوشته بودید. خودتان هم بخواهید برنامه بسازید باید اسپانسری داشته باشد و احتمالا هر چند دقیقه یک بار از مخاطبان تان بخواهید فلان کد را وارد کنند.
من ننوشته ام که همه برنامه های تلویزیون پر شده از این رای گیری ها و کدها. منظور من این مسابقه ای بود که الان در تلویزیون در حال برگزاری است. به نظر من تلویزیون در سال هایی صاحب اقتداری بود. وقتی که آقای شهیدی فر برنامه های تلویزیونی صبحگاهی «مردم ایران سلام» یا «پارک ملت» شبانگاهی را اجرا می کرد، آن برنامه ها الگو می شدند. الان اگر از کسی بپرسید طی بیست سال چند تا برنامه صبحگاهی را یادش است، قطعا برنامه صبحگاهی آقای شهیدی فر را به یاد می آورد. ولی الان تلویزیون بالغ بر ۲۰ یا ۳۰ برنامه در شبکه های مختلف کار می کند اما دیگر آن اثرگذاری اتفاق نمی افتد. نمی دانم مجری ها احساس می کنند که مثلا بی خیال، اجرا می کنیم و می رویم، اهمیتی ندارد که چه محتوایی به مخاطب ارائه می کنیم، یا برنامه ساز اصلا برایش مهم نیست یا از کم سوادی یا شناخت پایینی است که از مخاطب داریم؛ هر چه هست برنامه های این روزها تاثیرگذاری خاصی ندارند.
چرا مثلا الان باید مجری های ما پست بگذارند و اصرار و التماس کنند که به من رای بدهید؟ دوستی در دایرکت برایم نوشته بود روز ۲۲ بهمن مجری ها در راهپیمایی از مردم می خواستند که ستاره فلان مربع را بزنید! درواقع آن پستی که گذاشتم دراصل یک خواهش بود. من ۱۲ سال در تلویزیون بودم و الان هم تقریبا ۶ سال است که از آن دور بوده ام ولی باز هم فکر می کنم که جزئی از همان خانواده هستم و دلم می سوزد. پرسشم از تلویزیون این است که چرا این قدر مجری های تان را حقیر می کنید؟ مردم اگر بخواهند رای می دهند. مثلا عادل فردوسی پور به نظرتان برای رای مردم التماس می کند؟ نه؛ ولی در هر نظرسنجی باشد از مجله سروش تا نظرسنجی های تلویزیون، رای می آورد و التماس هم نمی کند. پس ما باید مجری های مان را قَدَر کنیم و برنامه های مان را پر و پیمان کنیم که مردم بخواهند به آنها رای بدهند. اینکه هر کس یک تابلو دستش بگیرد و ۵۰ تا پست و عکس بگذارد درست نیست.
شاید برای این است که مخاطب تلویزیون کاهش داشته است. نود هنوز مخاطب خود را دارد اما مجری های برنامه های دیگر مجبور هستند برای رای آوردن در این نظرسنجی ها از صفحه اینستاگرام شان کمک بگیرند.
خب چرا مجبور هستند؟ مثلا اگر رای نیاورند چه اتفاقی می افتد؟ یا اگر رای آوردند قرار است تندیس بلورین چه چیزی را بگیرند؟
برایشان رزومه می شود.
نه من این طور فکر نمی کنم. ارزش آدم ها خیلی بیشتر از این حرف هاست.
در برنامه های تلویزیونی جدید، مجری برای جذب مخاطب جلوی هرکس به عنوان مهمان مینشیند. جنجال چند هفته پیش برنامه «فرمول یک» را که یک زوج مهمان برنامه بودند و مرد سال ها همسرش را کتک زده بود، دیدید؟
متاسفانه بله. ببینید من با یک جمله از آقای ضیا موافقم. اقای ضیا می گوید یک دقیقه از آن برنامه تقطیع شده و در فضای مجازی منتشر شده است. یک زمان صندلی مهمان برنامه من هم شکست و افتاد. من هیچ تقصیری در آن ماجرا نداشتم ولی آن یک دقیقه تقطیع شد و خبر ۲۰:۳۰ آن را پخش کرد و نمی دانم به چه دلیلی گردن من انداخت.
در حالی که من نه اصلا تهیه کننده بودم و نه به من ربطی داشت، پس این جمله را از آقای ضیا می پذیرم. اما کسانی که پشت برنامه هستند از مدیر گروه تا تهیه کننده، سوالم این است که چرا این سوژه را می آورید؟ توقع دارید مجری چه کند؟ اتفاقا با همسرم امروز در همین رابطه صحبت می کردیم. من گفتم یک مجری محترم و مودب مهمانش را نمی تواند له کند. بله شاید اگر دوربینی نباشد من بتوانم آن طور که دلم می خواهد جواب بدهم. مثلا به آن خانم بگویم که جلوی دو تا بچه این چه طرز حرف زدن است؟ می دانید چه تاثیرات مخربی روی آنها دارد؟ حرف من سر این است که کسی که این برنامه را ساخته باید پاسخگو باشد. من نمی توانم از مجری توقع این را داشته باشم که در برنامه مهمان را بکوبد. اما سوالم این است که چرا چنین برنامه ای می سازید؟ چه جذابیتی برای ما دارد که مرد و زنی به همرا دو بچه در برنامه بنشینند و مثلا مرد بگوید که ۲۷ بار زنش را کتک زده و زن بگوید ۲۷ بار تقاضای طلاق داده ولی الان با هم خوبیم و خانم هم یک لبخند مسواکی به دوربین بزند؟ اصلا فکر نمی کنید که دو تا بچه اینجا هستند و مردم برنامه را می بینند. در این مثال من به برنامه سازی انتقاد دارم تا مجری برنامه.
این همان است که می گویند برنامه ها به سمت زرد شدن پیش می روند.
بله چون مخاطب شان را از دست داده اند. متاسفانه وقتی مخاطب را از دست می دهند به هر دری می زنند که دوباره مخاطب بازگردد. در صورتی که اشتباه می کنند و راه های دیگری وجود دارد. به نظر من شما باید تلویزیون را در دو دهه ببینید و بروید یک آدم عادی را بیاورید و از او بپرسید در این بیست سال چه برنامه هایی در ذهنت مانده اند و چرا؟ قسم می خورم که به تعداد انگشتان دست هم چیزی در یادش نمانده است. ممکن است فقط ۴یا ۵ مجری در ذهنش باقی مانده باشد. من نمی دانم سیاست مدیران ما چیست؟ ولی می دانم که هنوز هم تلویزیون فرصت این را دارد که برنامه هایی بسازد که مخاطب را برگرداند. واقعا شبکه های خارجی رقیب ما اصلا در برنامه سازی قدرتمند نیستند. ما هنوز قدرت این را داریم که مخاطب را جذب کنیم ولی مدام اشتباه می کنیم. یادمان رفته که یک زمانی می گفتیم تلویزیون دانشگاه است و می گفتیم ما یک کارهایی انجام می دهیم که مردم می بینند و انجام می دهند. مثلا در مورد پوشش، مردم از روی پوشش ما تقلید می کردند. من یک زمانی چادر ساده می پوشیدم بعد یک دوستی به من پیشنهاد داد که چادر ایرانی بپوشم و من خیلی موضع گرفتم و گفتم من تمام اطرافیانم هم چادر ساده می پوشند. ولی در یک جلسه صحبت کردیم و من تست کردم و دیدم که خوب است و قبول کردم. باور کنید در آن زمان طیف گسترده ای از من تشکر کردند. مثلا یکی گفت واقعا ممنونم من با این چادر در دانشگاه راحت می توانم کوله ام را روی دوشم بیندازم یا من مادر هستم و با این چادر راحت می توانم بچه ام را بغل کنم و من فهمیدم که یک کار اثرگذار کردم.
البته به همان اندازه هم واکنش های منفی گرفتید؟
بله قطعا، طبیعی است. اما یادمان نرود همه چیز نیاز به زمان دارد. الان من خیلی خوب شدم، روزی که وارد تلویزیون شدم، سرعت حرف زدنم بالا بود و به همین خاطر از همه طرف و همین طور از طرف همکارانم خیلی مورد انتقاد قرار می گرفتم. در آن زمان یک مدیر خیلی خوب داشتم. یک روز که خیلی بغض داشتم به ایشان گفتم چه کار کنم من نمی توانم طور دیگری صحبت کنم. ایشان به من گفتند که شش ماه صبر کن. شش ماه دیگر این طور حرف زدنت برایت یک ویژگی می شود و واقعا درست گفت.
ولی اتفاقی که برای چادر دانشجویی شما افتاد، برای پروژه چادر رنگی نیفتاد.
بله. من خودم هم در یک مصاحبه این را اذعان کردم. نکته این است که چادر رنگی از آسمان نیفتاد. ما برنامه غیرمنتظره را در شبکه دو کار می کردیم. به ما گفتند که وزارت ارشاد دولت آقای احمدی نژاد، نمایشگاه عفاف و حجاب برگزار کرده است. ما به آنجا رفتیم و داخل همان نمایشگاه این ایده را دیدیم و به نظرمان جالب آمد. من هنوز هم دوست ندارم لباسی بپوشم که در خیابان جلب توجه کنم. ما چادر قرمز و نارنجی و یا کارهای عجیب و غریب نکردیم. رنگهای قهوهای، سورمهای و سبز و به طور کلی رنگهای تیره را انتخاب کردیم که خیلی هم غیرعرف نبودند. من با چادر قهوهای شروع کردم و روز بعد که بیدار شدم با هجوم پیامک و تلفن روبرو شدم. جالب این جا است که اکثر سایت هایی که مطلب انتقادی نوشته بودند، برای همان دولت بودند. برای من جالب بود که وزارت ارشاد یک دولت ایده ای بدهد و سایت های منتسب به همان دولت آن را بکوبند. اگر یادتان باشد من در برنامه هم گفتم که من چادر رنگی را از خودم که در نیاوردم ولی آدم باید صادق باشد مردم ما هم از این ایده خوش شان نیامد. طیف چادری ما فکر می کند که وزین بودن چادر به خاطر مشکی بودنش است.
فکر می کنید چرا امروز شما با چنان برنامه ای در تلویزیون نیستید؟
من به این اعتقاد دارم که ما می توانیم از کسی خوش مان بیاید یا نه. ولی این که کسی که ما از او خوش مان نمی آید، نباید باشد، اشتباه است. الان مثلا تلویزیون ۱۰ شبکه دارد، هر شبکه هم ۱۰ تا برنامه دارد و این است که تعداد مجری ها زیاد است. امروز برای همه سلیقه ها برنامه و مجری است. چگونه است که ما مثلا تصمیم می گیریم که این برنامه نباشد؟ به نظر من این مسئله فرهنگی است؛ باید این تفکر را دور بریزیم. من خودم خیلی از آدم ها اذیتم کردند ولی هیچ وقت نمی گویم کاش نباشند یا کاری کنم که از نان خوردن بیفتند. نه، فقط می گویم او مثل من فکر نمی کند و دوست دارد طور دیگری زندگی کند. اگر این تفکر در جامعه ما رواج پیدا کند، خیلی خوب می شود. آدم ها از خودشان غافل شده اند که دنبال زندگی دیگران افتاده اند. اگر من به خودم و زندگی خودم و بچه خودم و همسر خودم برسم، اصلا وقت نمی کنم که در زندگی دیگران دخالت کنم ولی کاش لااقل این فرهنگ در تلویزیون وجود داشت.
و حرف نگفته آزاده نامداری؟
واقعا دلم می خواهد به طور جدی این خواسته را از همه داشته باشم، چه جامعه و البته مدیران؛ این که بیاییم به مانند بسیاری از دغدغه ها و مسائل فرهنگی که توانسته ایم به تغییر رو به رشد برسیم، هر فردی را در جایگاه حرفه ای او نقد کنیم و حتی در موردش قضاوت کنیم. اگر می خواهیم به طور مثال ورزشکاری را نقد کنیم، توانمندی ها، مهارت ها و قابلیت ها و تمامی دوران حرفه ای او را ببینیم و نظر دهیم، همین طور یک هنرمند و یک مجری را.
ارتباط دادن زندگی شخصی افراد و حتی دیدگاه های آنان در زمینه های غیر مرتبط با حرفه شان نمی تواند رویکرد مناسبی برای رشد فرهنگی ما باشد، به نظرم این نگاه واقعا می تواند در عرصه فرهنگی تحول آفرین باشد و اتفاقا آن نظرات ولو سخت گیرانه اما حرفه ای بسیار به بهتر شدن افراد در حرفه خود کمک کند. به طور کلی آرزویم نقد افراد در قالب حرفه آنان است ولاغیر.
فاطمه پاقلعه نژاد
ثبت دیدگاه