قلعه سارویه اصفهان

اصفهان شهری پر جاذبه است که توریست های داخلی و خارجی علاقه زیادی به بازدید از آن دارند. قلعه سارویه یکی از قلعه های تاریخی اصفهان است که در ضلع شمالی زاینده رود و جنب پل شهرستان واقع شده است. این قلعه نام های دیگری همچون تپه اشرف و کهن دژ نیز دارد. قلعه سارویه اصفهان در سال 1375 به عنوان اثر ملی به ثبت رسیده است. این قلعه قدمتی 7000 سال دارد، در حدود 1400 سال پیش از این مکان به عنوان کتابخانه ای گسترده بهره برداری می شد که کتاب های علمی فراوانی در آن یافت می شدف اما در پی حمله اعراب به کشورمان این کتابخانه به ویرانی کشید و جز تپه ای مخروبه آثاری از آن به جا نماند. وسعت کلی این دژ به صورت تقریبی 12 هکتار می باشد. در این مقاله آس چارتربه معرفی این قلعه تاریخ در اصفهان می پردازد. شما می توانید برای تهیه بلیط چارتراصفهان به سایت آس چارتر مراجعه فرمایید.

معرفی قلعه سارویه اصفهان

قلعه سارویه که با نام هایی نظیر کهن دژ و تپه اشرف نیز شهره است، یکی از بناهای قدیمی در اصفهان می باشد. اصفهان آنقدر آثار تاریخی زیادی دارد که در بین این همه آثارشاید نام بعضی ازآنها کمتر شنیده شده باشد. برای مثال قلعه سارویه اصفهان که یک اثر تاریخی و کهن بی نظیر است و آنقدر که لایقش است به آن توجه نمی شود. قلعه سارویه اصفهان در حقیقت یک کتابخانه عظیم با تعداد بسیار زیادی از کتاب ها، به خصوص کتاب های علمی بوده است که هزار و چهارصد سال پیش با حمله اعراب نابود شد و طی مرور زمان تبدیل به تپه ای شده است. سازمان جهانی یونسکو قدمتی هفت هزار ساله را برای قلعه سارویه ثبت کرده است. سارویه یا کهن دژ یا تپه اشرف نام بنایی بسیار کهن در اصفهان است که در کنار پل شهرستان و در کناره شمالی زاینده رود قرار دارد.

تاریخچه قلعه سارویه اصفهان

برای پیشینه تاریخی کهن دژ منابع مختلفی موجود می باشد که اساس آنها روایت های اساطیری و موارد تاریخی در نظر گرفته شده است. دو دسته از تاریخ شناسان دوره های مختلفی را برای قلعه سارویه عنوان نموده اند:

دسته اول این قلعه را مربوط به زمان تهمورث سومین پادشاه سلسله پیشدادی ذکر کرده اند. دسته دوم کهن دژ را مربوط به دوره سلطنت گشتاسب یکی از بزرگترین پادشاهان کیانی دانسته اند. در این روایت ذکر شده که گشتاسب از وزیر خود جاماسب تقاضای مکانی (کتابخانه ای) برای حفاظت و نگهداری از کتاب هایش می کند. برخی از کارشناسان معتقدند که قلعه سارویه مربوط به زمان تهمورث، یعنی سومین پادشاه سلسله پیشدادی است. برخی دیگر نیز بر این باورند که این قلعه مربوط به دوره سلطنت گشتاسب، یکی از بزرگ ترین پادشاهان کیانی است. گفته می شود که در آن زمان گشتاسب از وزیر خود خواسته بوده تا مکانی مناسب برای حفاظت و نگهداری از کتاب هایش بسازد که وی نهایتا این مکان را بنا می کند. در دوره های اولیه پس از اسلام، بر روی سارویه ساختمان هایی ساختند. همچنین شایان ذکر است که زمانی که اسلام به ایران آمد، بر روی قسمتی از قلعه مسجدی ایجاد کردند. هنوز این مسجد وجود دارد و از جمله قدیمی ترین مساجد اصفهان محسوب می شود. قلعه سارویه در حملات عمر و عثمان (خلیفه دوم و سوم بعد از رحلت پیامبر اسلام) به ایران ویران گردید و اکنون تنها بقایای آن به صورت تپه‌ ای باقیمانده ‌است که بنام تپه اشرف معروف است.  در الفهرست ابن ندیم آمده است که ایرانیان برای ضبط و نگهداری دانش خود و برای یافتن مکانی خوب جهت بنیاد کتابخانه، به جستجو پرداختند. آن‌ها به‌دنبال جایی بودند که از زمین ‌لرزه برکنار و برای ساختمان‌های محکم و پابرجا پسندیده باشد. به این ترتیب به کاوش پرداختند و روستای جی را انتخاب کردند. در روستای جی، محل کهن ‌دژ را گزیدند و در آنجا عمارت مورد نظر خود را بنا کردند و نام بنای جدید را «سارویه» گذاشتند. طبق نوشته الفهرست ابن ندیم، در سال‌های پس از آن، گوشه‌ای از بنا که آسیب دیده بود، دالانی را نمایان کرد که با گل سفت و ساروج ساخته شده بود و در آن کتب فراوان از پیشینیان به دست آمد. در بین کتاب‌های به دست آمده، منبعی کشف شد که در آن مشخص شده بود به تهمورث، خبری در مورد یک حادثه آسمانی پر از خسارت، داده شد و وی دستور داد جایی را پیدا کنند که از گزند حادثه دور بماند تا بتوانند دانش برگزیدگان را در آن مکان، نگهداری کنند. پس مهندسان گوش به فرمان وی دادند و محل سارویه را برای قراردادن کتاب‌ها و آثار علمی به تهمورث معرفی کردند . تپه سارویه و بقایای کتابخانه از سمت غرب و از سمت خیابان مشتاق دوم در امتداد دامنه شمالی، قابل دیدن است. در زمان حمله اعراب به اصفهان، ساختمان دژ نابود شد. ابن بلخی در این مورد می‌گوید:

اعراب به گمان یافتن گنج در دژ سارویه، آن را ویران و بسیاری از کتاب‌ها را نابود کردند. از جایی که مخزن کتابخانه در دالان‌های مخفی زیرزمینی قرار داشت، به شماری از این کتاب‌ها آسیب نرسید؛ اما در سال ۳۵۰ قمری، بر اثر فروریزی سقف یکی از دالان‌ها، مخزن کتابخانه نمایان شد و به دستور خلیفه، کتاب‌ها بر شتر سوار و به بغداد منتقل شدند. آس چارتر بهترین مرجع ارائه دهنده بلیط کیش اصفهان در مشهد می باشد.

معماری قلعه سارویه اصفهان

از نظرسبک معماری قلعه سارویه، در منابعی ذکر شده است که دست کمی از عجایب اهرام مصر ندارد. سارویه را نمی توان تنها مربوط به یک دوره تاریخی دانست زیرا طراحی و معماری در کهن دژ به گونه ایست که کاملا هویدای دوره های مختلف تاریخی می باشد. مطالعه درباره این قلعه از دیدگاه شرق شناسان اهمیت بسیار بالایی دارد. تپه اشرف که امروزه نام آن کهن دژ می باشد و دوره های بسیاری را در طول تاریخ به خود دیده است، آثار به جا مانده از یک قلعه بسیار کهن می باشد. این قلعه از جمله آثار ملی ایران شناخته شده است. این قلعه دوازده تا حوالی سال های 1330 شمسی برای کشاورزی مورد استفاده قرار می گرفته است، همچنین در این اواخر به علت شلوغ شدن منطقه و تردد بسیار، این تپه مجددا آسیب هایی دیده است. از جدیدترین بخش هایی که در این بنا یافت شده است متعلق به زمان حکومت ساسانیان می باشد. از جمله مصالح به کار رفته در کهن دژ سنگ و گچ هستند و جالب به نظر می رسد که سفال هایی از قرن 4 هجری قمری نیز در این بنا یافت شده اند. طبق آخرین شواهد به دست آمده از این بنا محققان با کاخی روبه رو شده اند که اشرف افغان در قرن 12 آن را ساخته و اما متاسفانه نادرشاه به آن آسیب زده است. با تهیه بلیط لحظه آخری بندرعباس اصفهان از سایت آس چارتر ازتخفیفات ویژه ای برخوردارشوید.

آدرس قلعه سارویه:

ایران، اصفهان، کناره زاینده رود، مجاور پل شهرستان، قلعه سارویه