آزمایشات سیستم ایمنی بدن

همه ما حتی برای یک‌بار هم که شده بنا به دلایل گوناگون برای انجام آزمایشات مختلف به آزمایشگاه رفته‌ایم. از آزمایشات بدو تولد گرفته تا ازدواج، استخدام و غیره؛ به‌طور کلی انجام آزمایش برای آگاهی از سلامت جسمانی و سیستم ایمنی بدن فرد و همچنین شناسایی بیماری‌های او است. با یک نگاه به دور و اطراف خود خواهید دید که در جمع خانواده، دوستان و آشنایان افراد از نظر سیستم ایمنی تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند. بدین‌ صورت که بعضی از آن‌ها در برابر بیماری‌ها و سایر عوامل بیرونی مقاومت بالایی دارند و کمتر دچار بیماری‌هایی نظیر سرماخوردگی، آنفولانزا، نقص سیستم ایمنی و غیره می‌شوند.

اما در مقابل افراد دیگری وجود دارند که در طول سال چندین بار دچار بیماری‌های مزمن می‌شوند؛ تا جایی که بر اثر شدت بیماری، راهی بیمارستان شده و حتی بستری می‌شوند. این دسته از انسان‌ها دچار ضعف سیستم ایمنی هستند؛ به همین سبب پزشکان با ارجاع آنان به آزمایشگاه، ضمن آگاهی نسبت به بیماری فرد، راهکارهای درمان را به آن‌ها ارائه می‌دهند. با توجه به اهمیت این موضوع و تأثیر آن در دوره شیوع ویروس کرونا به بیان اطلاعاتی در زمینه آزمایشات سیستم ایمنی بدن می‌پردازیم.

سیستم ایمنی بدن چیست؟

سیستم ایمنی یکی از بخش‌های اصلی و مهم بدن است. به‌طوری که با آسیب به این بخش تمامی قسمت‌های بدن دچار مشکل می‌شود. همان‌طور که برای‌تان پیش آمده پس از بروز سرماخوردگی یا آنفولانزا دچار بدن درد، سردرد، سوزش گلو، سرفه، عطسه، بی‌اشتهایی و بی‌حالی می‌شوید. تمامی این عوامل مربوط به نقص سیستم ایمنی و ورود ویروس به بدن شماست. در صورت طولانی شدن مدت زمان بیماری می‌بایست به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک نیز با ارجاع شما به آزمایشگاه و انجام آزمایشات مختلف، علت بیماری را یافته و درصدد رفع آن‌ها برمی‌آید.

سیستم ایمنی به دو بخش ذاتی و اکتسابی تقسیم می‌شود. بخش ذاتی شامل پوست، مخاط و پروتئین‌های موجود در پلاسما است و بخش اکتسابی نیز دارای دو قسمت مهم به نام ایمنی سلولی و هومورال می‌شود. مهم‌ترین سلول‌‎های بخش ایمنی سلولی لنفوسیت‌های  T و هومورال لنفوسیت‌های B هستند. در آزمایشگاه تشخیص بیماری، این مؤلفه‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و در صورت بروز هرگونه مشکل، دارو یا جراحی موردنیاز انجام می‌شود.

اهمیت و ضرورت آزمایشات سیستم ایمنی بدن

همان‌طور که می‌دانید بعضی اوقات مدت زمان بیماری طولانی می‌شود و یا با ورود یک ویروس ناشناخته به بدن، عملکرد تمامی قسمت‌ها دچار اختلال می‌گردد. در این‌ صورت فرد دچار کاهش وزن شده و بدن او به مرور زمان تحلیل می‌رود. بعضاً مشاهده شده که این ضعف سیستم ایمنی منجر به مرگ بیمار شده است. در این‌گونه موارد حتماً به پزشک متخصص یا آزمایشگاه مراجعه کنید و از او بخواهید تا ضمن شناسایی علت اختلال در سیستم ایمنی بدن، راهکارهای تقویت بدن و رفع بیماری را به شما ارائه نماید. در آزمایشگاه نیز از شما خون گرفته می‌شود و با انجام آزمایشات متعدد، علت بیماری در کوتاه‌ترین زمان ممکن مشخص می‌گردد.

لازم به‌ذکر است که نقص سیستم ایمنی به معنای عملکرد نامناسب بخش‌های مختلف بدن نظیر غدد لنفاوی و لنفوسیت است. به‌طوری که بدن فرد مستعد انواع بیماری و عفونت می‌شود. البته به یاد داشته باشید که تقص سیستم ایمنی علاوه بر ورود ویروس یا میکروب به بدن ممکن است به دلیل مشکلات ژنتیکی و نواقص مادرزادی بروز کند.

ارزیابی سیستم ایمنی

در آزمایشگاه جهت بررسی کیفیت سیستم ایمنی آزمایشات متعددی انجام می‌گیرد که به آن ارزیابی سیستم ایمنی گفته می‌شود. بدین منظور پس از خون‌گیری در ابتدا فرآیند ارزیابی سیستم ایمنی با انجام آزمایش CBC (فرمول شمارش) شروع می‌شود. هدف از این کار بررسی میزان خون محیطی و سرعت رسوب گلبول‌های قرمز است. این روش ارزیابی سرعت بالایی دارد و در کوتاه‌ترین زمان ممکن نتیجه آزمایش در اختیار بیمار قرار می‌گیرد. به همین جهت برای شناسایی انواع عفونت‌های باکتریایی از آزمایش فرمول شمارش استفاده می‌شود.

سنجش کیفیت و عملکرد لنفوسیت‌های B

یکی از شایع‌ترین دلایل بروز نقص سیستم ایمنی، کمبود آنتی‌بادی در بدن است. در آزمایشگاه پس از بررسی میزان خون و گلبول‌های قرمز، عملکرد لنفوسیت‌های B در مغز استخوان و سایر بافت‌های لنفاوی بررسی می‌شود. در صورت کمبود آنتی‌بادی، بدن فرد توانایی لازم را برای ترشح پادتن و دفع بیماری ندارد. به‌همین جهت بدن وی مستعد ابتلا به انواع بیماری‌های باکتریایی و عفونت‌ها می‌گردد. برای جلوگیری از بروز این مشکل می‌بایست از داروهای تقویتی و مکمل و همچنین مواد غذایی مناسب جهت افزایش آنتی‌بادی استفاده کنید، تا نقص سیستم ایمنی بدن برطرف شود و بدن شما در مقابل انواع عفونت و باکتری مقاوم گردد.

سنجش کیفیت و عملکرد لنفوسیت های T

خوب است بدانید که عملکرد لنفوسیت‎‌های T در مقایسه با لنفوسیت های B پیچیده‌تر است. به همین سبب بررسی کیفیت و ارزیابی عملکرد آن در آزمایشگاه دشوارتر بوده و به زمان بیشتری نیاز دارد. بنابراین اگر قصد انجام آزمایشات مربوط به لنفوسیت‌های T را دارید، باید بدانید که مدت زمان بیشتری نسبت به لنفوسیت‌های B برای سنجش کمیت و کیفیت موجود لازم است. پس از انجام آزمایش، نتیجه آن را به پزشک متخصص نشان دهید، تا براساس کمبودهای موجود در لنفوسیت‌های T، داروی مناسب و موردنیاز را در اختیار شما قرار دهد.

مطمئناً هرچه فرآیند شناسایی بیماری زودتر انجام شود، روند بهبود بیمار و رفع نقص سیستم ایمنی نیز سریع‌تر پیش خواهد رفت. لنفوسیت‌های T در مقایسه با لنفوسیت‌های B عملکرد پیچیده‌تری دارند و به‌همین دلیل ارزیابی عملکرد آنها مشکل‌تر است. شایان ذکر است که آزمایشاتی ساده، ارزان قیمت و قابل اطمینان برای بررسی عملکرد سلول‌های T وجود دارند.

بررسی کیفیت و میزان سایتوکاین‌ها

از سلول‌های ایمنی ذاتی و اکتسابی پروتئین‌هایی ترشح می‌شود که سایتوکاین نام دارد. سایتوکاین‌ها وظیفه تنظیم واکنش‌های ایمنی و التهابی را برعهده دارند. یکی دیگر از عوامل تهدید‌کننده و برهم‌زننده کارایی سیستم ایمنی کاهش سطح سایتوکاین‌ها است. به‌همین سبب هنگام مشاهده هرگونه التهاب و عفونت بیمار را به آزمایشگاه ارجاع داده تا با انجام آزمایشات لازم کیفیت و میزان سایتوکاین‌ها سنجیده شود. نکته قابل توجه اینکه سایتوکاین در لنفوسیت‌های B و T وجود دارد؛ بدین جهت برای بررسی دقیق از هر دو لنفوسیت آزمایش به عمل می‌آید.

در پایان خاطر نشان می‌شود همواره به سیستم ایمنی بدن خود اهمیت بدهید و در صورت بروز هرگونه نقص یا مشکل در این سیستم به پزشک متخصص مراجعه کنید؛ زیرا عدم توجه به این موضوع سبب بروز بیماری‌های زمینه‌ای شدید و ازکاراقتادگی فرد خواهد شد.