علت زخم مقعد و راه های درمان

زخم های مقعدی یا رکتوم، زخم هایی هستند که در داخل راست روده ایجاد می شوند. این زخم‌ها می‌توانند با چندین بیماری از جمله بیماری التهابی روده، سندرم زخم رکتوم منفرد و یبوست، بواسیر و شقاق در ارتباط باشند. اگر زخم مقعدی دارید، ممکن است خون در مدفوع ببینید، درد مقعدی داشته باشید یا حرکات دردناک روده را تجربه کنید. در ادامه بررسی علت های  زخم های مقعدی و روشهای درمان آن می پردازیم :

زخم های راست روده چیست؟

زخم مقعد یا رکتوم معمولاً یک زخم دردناک و ملتهب است که در داخل راست روده یا خارج از آن روی مقعد ایجاد می شود. رکتوم لوله ای است که کولون (روده تحتانی) را به دهانه مقعدی (مقعد) متصل می کند. مدفوع هنگام خروج از بدن باید از رکتوم و مقعد عبور کند.

بزرگسالان و کودکان ممکن است به بیماری التهابی روده مبتلا شوند، اما اکثر افراد در دهه 30 زندگی خود به این بیماری مبتلا می شوند. افراد در هر سنی ممکن است به دلیل یبوست و زور زدن (فشار بیش از حد سخت) در حین اجابت مزاج دچار زخم مقعدی شوند.

علت

این زخم ها به چندین بیماری مختلف مربوط می شوند.که از جمله آنها می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:

• شقاق : بیماری شقاق یا فیشر،شایع ترین بیماری مقعدی و زخم یا ترک عمیقی است که روی دیواره کانال مقعد ایجاد میشود، این بیماری ممکن است در اثر اعمال فشار و کشش در مقعد ایجاد شود و با درد شدید و خونریزی همراه است.
•  سندرم زخم رکتوم منفرد :  افرادی که به بیماری به نام سندرم زخم رکتوم منفرد (SRUS) مبتلا هستند، ممکن است به زخم های رکتوم مبتلا شوند. سندرم زخم رکتوم منفرد یک اختلال نادر است. در 1 نفر از هر 100000 نفر رخ می دهد. حدود 40 درصد از افراد مبتلا به سندرم زخم رکتوم منفرد دچار زخم می شوند.
•  بیماری التهابی روده (IBD) : همان طور از نام این بیماری مشخص است، این عارضه در اثر عفونت و التهاب راست روده ایجاد می‌شود. این بیماری انواع مختلفی دارد که شامل کولیت اولسراتیو و بیماری کرون میشود، این بیماری میتواند باعث ایجاد زخم در رکتوم و روده شود.
•  یبوست و زور زدن (فشار بیش از حد سخت) : یبوست رایج ترین مشکل گوارشی است که باعث میشود، عمل دفع به سختی انجام شود و یا تعداد دفعات اجابت مزاج کاهش یابد. ممکن است یبوست باعث شود، در طول اجابت مزاج زخم مقعدی ایجاد شود.
• بواسیر : بیماری بواسیر یا هموروئید شایع ترین بیماری مقعدی است که در اثر تورم و التهاب رگ های خونی مقعد ایجاد میشود، این بیماری ممکن است باعث ایجاد زخم در مقعد شود.
• فیستول : بیماری فیستول نوعی بیماری عفونی است که در اثر آن مسیری ایجاد شده و دو عضو از بدن را به هم متصل میکند. این بیماری در اثر تجمع عفونت زیر پوست اطراف مقعد ایجاد میشود.
• رابطه مقعدی : رابطه مقعدی جنسی میتواند باعث ایجاد زخم در مقعد و یا خونریزی شود.

از دیگر علل ایجاد این بیماری می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

• زور زدن یا فشار دادن بیش از حد در حین اجابت مزاج (اغلب به دلیل یبوست).
• استفاده از انگشتان دست برای خارج کردن مدفوع گیر کرده در رکتوم.
• افتادگی رکتوم ، وضعیتی که باعث بیرون آمدن رکتوم از دهانه مقعد می شود.
• رابطه جنسی مقعدی یا قرار دادن اجسام خارجی (تنقیه) در مقعد و رکتوم.
• بیماری ها و عفونت های مقاربتی (STDs و STIs)، مانند تبخال و سیفلیس .
• استرس یا ضربه (آسیب) به راست روده
• تروما
• پرولاپس رکتوم

علائم زخم رکتوم چیست؟

علائم زخم مقعد معمولاً به تدریج ایجاد می شود و اغلب همراه با علائم دیگری مانند یبوست ظاهر می شوند . برخی از افراد مبتلا به زخم مقعد احساس می کنند که همیشه، حتی پس از رفتن به دستشویی. نیاز به اجابت مزاج دارند.  سایر علائم زخم مقعدی عبارتند از:

• درد در ناحیه مقعد، به خصوص هنگام اجابت مزاج.
• مدفوع خونی
• خونریزی مقعدی و خونریزی مقعدی (خون معمولاً قرمز روشن است).
• مخاط در مدفوع.
• دفع مدفوع همراه با درد

 تشخیص

پزشک شما را معاینه می کند و در مورد عادت هایی که ممکن است باعث علائم شما شده باشد (مانند فشار دادن بیش از حد در حین اجابت مزاج) می پرسد. برای بررسی زخم های مقعدی، پزشکان از معاینه فیزیکی (رکتال)، آزمایش ها و مطالعات تصویربرداری استفاده می کنند. این تست ها عبارتند از:

• آنوسکوپی: ممکن است از ابزاری به نام آنوسکوپ برای معاینه مقعد استفاده کند. آنوسکوپ لوله کوتاهی است که پزشک آن را داخل مقعد قرار می دهد. پزشک از یک نور برای دیدن و بررسی زخم یا ضایعات داخل راست روده استفاده می کند.
• سیگموئیدوسکوپی: پزشکان در طول سیگموئیدوسکوپی یک ابزار انعطاف پذیر را در رکتوم قرار می دهند. این دستگاه باریک دارای یک دوربین در انتهای آن است. با استفاده از آن، پزشک می تواند داخل راست روده و قسمت پایین روده بزرگ را ببیند.
• کولونوسکوپی: برای مشاهده کل کولون، پزشکان یک لوله طولانی را با دوربین وارد مقعد می‌کند. کولونوسکوپی هم یک روش سرپایی است.
• سونوگرافی رکتوم: در طول این آزمایش، پزشکان یک پروب کوچک را در رکتوم قرار می دهند. این کاوشگر از امواج صوتی برای نمایش تصاویری از داخل راست روده استفاده می کند تا پزشک شما بتواند زخم ها و سایر ضایعات را ببیند.
• بیوپسی: ممکن است پزشک از بافت اطراف زخم بیوپسی (نمونه) بگیرد و آن را به آزمایشگاه بفرستد. آزمایشگاه بافت را برای بیماری های دیگر مانند سرطان آزمایش می کند.

اگر درد مقعدی، خونریزی مقعدی یا خون در مدفوع دارید، باید به پزشک مراجعه کنید. فقط یک پزشک می تواند زخم مقعدی را تشخیص دهد و شرایطی را که ممکن است باعث علائم شما شود را بررسی کند.

راه های درمان زخم مقعدی چیست؟

درمان زخم رکتوم بستگی به شدت علائم و تشخیص بیماری دیگری مانند بیماری التهابی روده دارد. بسیاری از زخم های راست روده با تغییرات رژیم غذایی برای رفع یبوست و تغییر شیوه زندگی برای بهبود عادات روده بهتر می شوند.

برای تسکین علائم زخم رکتوم و کمک به بهبود آن موارد زیر را رعایت کنید :

• آب زیاد بنوشید: کم آبی بدن می تواند مدفوع را سفت، خشک و دفع آن را دشوارتر کند.
• رژیم غذایی سالم داشته باشید: غذاهای غنی از فیبر می توانند یبوست را تسکین دهند. فیبر مدفوع را نرم می کند و به عبور سریعتر آن از روده کمک می کند.
• از زور زدن بپرهیزید:  زور زدن یا فشار دادن بیش از حد هنگام اجابت مزاج می تواند باعث ایجاد زخم مقعدی شود.
•  ملین ها : ممکن است پزشک مصرف نرم کننده مدفوع یا ملین را توصیه کند. این داروها می توانند با تسهیل دفع مدفوع، یبوست را تسکین دهند. در مورد اینکه کدام ملین را باید مصرف کنید و چه مدت باید آن را مصرف کنید، با پزشک خود صحبت کنید.
• یک داروی موضعی را امتحان کنید: یک کرم یا شیاف کورتیکواستروئیدی (مانند هیدروکورتیزون) می تواند التهاب را کاهش دهد، درد را تسکین دهد و به بهبود زخم کمک کند. در مورد نحوه استفاده از این دارو با پزشک خود صحبت کنید.
• آنتی بیوتیک مصرف کنید: اگر یک STD یا STI باعث ایجاد زخم مقعدی شود، پزشک برای درمان عفونت دارویی تجویز می کند.
• اگر علت زخم مقعد، یک بیماری التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو باشد، پزشک یک برنامه درمانی را توصیه می کند که شامل ترکیبی از داروهای ضد التهابی تجویزی، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی و تغییرات رژیم غذایی باشد.
• جراحی : اگر علت زخم مقعد شرایطی مانند، پرولاپس رکتوم ( بخشی از رکتوم از مقعد بیرون زده ) باشد.ممکن است برای ترمیم نیاز به جراحی باشد. این جراحی معمولاً به روش لاپاراسکوپی انجام می‌شود.

عوارض

به ندرت، وضعیتی به نام سندرم زخم مقعدی حاد هموراژیک می تواند باعث خونریزی شدید مقعدی شود. این وضعیت در افراد مسن که دارای بیماری های زمینه ای (مانند دیابت ) هستند و از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنند، رخ می دهد. سندرم هموراژیک حاد زخم مقعدی در صورت عدم درمان می تواند کشنده باشد.

برای رفع یبوست، باید رژیم غذایی سالمی داشته باشید که شامل غذاهای پرفیبر مانند میوه، جو و عدس باشد. نوشیدن آب زیاد می تواند مدفوع شما را نرم تر و راحت تر کند تا از رکتوم شما عبور کند. سعی کنید حرکات روده را با فشار زیاد فشار ندهید یا فشار ندهید.

جلوگیری

همیشه پیشگیری از زخم مقعد ممکن نیست، به طور مثال نمیتوان از بیماری مثل IBD پیشگیری کرد. اما می توانید با مصرف کافی آب و خوردن غذاهای غنی از فیبر، با جلوگیری از یبوست، خطر ابتلا به زخم مقعدی را کاهش دهید.

زخم های رکتوم معمولاً خوش خیم (بی ضرر) هستند و مشکلات پزشکی طولانی مدت ایجاد نمی کنند. اگر کولیت اولسراتیو باعث ایجاد زخم رکتوم می شود، باید با پزشک خود در مورد راه های مدیریت این بیماری صحبت کنید.

منابع :

https://drabedian.com/articles/wounds-rectum/

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21189-rectal-ulcers