شما هم نمی‌خرید؟

پس از دعوت علی کریمی، بسیاری از هنرمندان و ورزشکاران نیز با انتشار همان پست، به ترویج این موضوع پرداختند و مردم عادی نیز به این کمپین پیوستند.
کمپین «نخریدن» زیربنای اقتصادی ندارد
برخی از کارشناسان آگاه‌سازی را یکی از عناصر سیاست‌گذاری عمومی در جهان می‌دانند که راه‌اندازی یک کمپین یکی از روش‌های متداول در این امر است. خیلی وقت‌ها پیشنهاددهندگان یک کمپین مطمئن نیستند که این امر تا چه اندازه موفق خواهد بود اما با هماهنگی و کار دسته‌جمعی برای رسیدن به یک هدف خاص تلاش می‌کنند. اگر در فضای مجازی حضور داشته باشید، حداقل یک‌بار تجربه رصد یا پیوستن به یک کمپین را داشته‌اید. در تمام دنیا نیز این امر مرسوم است به‌طوری که هر روز کمپین‌های مختلفی با بهانه‌های متنوع در حوزه‌های گوناگون شکل می‌گیرند که حوزه اقتصاد نیز از این امر مستثنی نیست. اجتماعات مجازی ثابت کرده‌اند که می‌توانند به اندازه تجمع‌های حقیقی تاثیرگذار باشند و نتیجه مطلوب را نیز ثبت کنند. صرف‌نظر از محتوا یا جهت‌گیری کمپین‌ها، کارشناسان، راه‌اندازی کمپین در فضای مجازی را نوعی توانمندی شهروندان ارزیابی می‌کنند.
در این رابطه تیمور رحمانی، اقتصاددان در گفت‌‌و‌گو با «ابتکار» در خصوص کمپین نخریدن کالا گفت: مگر ما به فردی که مریض باشد و نیاز به عمل قلب داشته باشد، بدون داشتن تخصص لازم می‌گوییم که عمل کند یا نکند؟ اقتصاد نیز به همان میزان تخصصی است و وارد شدن فوتبالیست‌ها و هنرمندان به این مقوله، به همان اندازه عجیب و غریب است.
این اقتصاددان ضمن آن که ادامه این کمپین را همچون کمپین‌های قبلی، بدون نتیجه توصیف کرد، گفت: هم اکنون افزایش قیمت‌ها دلایل بنیادی دارد. شرایط ایجاب می‌کند که افزایش قیمت داشته باشیم و مردم نیز بر اساس واقعیت‌های بازار، تصمیمات اقتصادی خود را اخذ می‌کنند. بنابراین پیش بینی من این است که این کمپین به نتیجه نمی‌رسد.
کمپین «نخریدن» به جامعه مدنی شوک وارد می‌کند
سید‌جواد میری، جامعه شناس در گفت‌و‌گو با «ابتکار» درباره لزوم یا عدم لزوم این کمپین در شرایط نابسامان فعلی اقتصاد کشور گفت: نفس راه افتادن کمپین نشان از زنده بودن و پویایی تحرکات اجتماعی دارد اما میزان موفقیت آن بستگی به مسیر پیشرفت آن دارد. با این حال هرچند که غالبا کمپین‌ها به نتیجه نمی‌رسند اما با صدای بلند خود، به جامعه معدنی شوک وارد می‌کنند و نتیجه این شوک می‌تواند این باشد که دستگاه‌های ذی‌نفع اقتصادی و حاکمیت بفهمند اقتصاد دچار بحران‌های جدی است که از تحمل مردم خارج است بنابراین حاکمیت باید به این وضعیت عکس العمل مناسب نشان دهد.
او افزود: حال این مسئله بیان می‌شود که راه‌اندازی کمپین توسط سلبریتی‌ها مثبت ارزیابی می‌شود یا منفی؟ اگر نگاهی به کشورهای دیگر بیندازیم، می‌بینیم که راه اندازی کمپین توسط نهادهای سندیکایی و سمن‌ها شکل می‌گیرد. اما در ایران به دلیل آن که سندیکاهای حرفه‌ ای به عناوین مختلف تضعیف شده‌ اند و نمی‌توانند به صورت صنفی احقاق حق کنند، ناکارآمدی در این حوزه باعث می‌شود که سلبریتی‌ها، قشر دانشگاهی و حتی شخصیت‌های بزرگ سیاسی و دینی به عنوان پیشران حرکت‌های مدنی وارد شوند که البته تنها می‌توانند انرژی عاطفی جامعه را جذب کنند.
میری خاطرنشان کرد: بنابراین توفیق این کمپین‌ها نیاز به پیوستن قشر روشنفکر، دانشگاهی و حتی روحانیان پیش رو دارد که با حمایت خود بتوانند پیام جدی‌تری در خصوص نامعقول بودن وضعیت اقتصادی و اسف بار شدن وضع معاش مردم به سیستم حاکمیت بدهند.
از کمپین های قبلی چه خبر؟
تابستان سال ۹۴، کمپینی با نام «خرید خودرو صفر ممنوع» از سوی شبکه های اجتماعی شکل گرفت و باعث شد که بخش زیادی از مردم با هدف کاهش شدید قیمت و افزایش کیفیت خودروهای داخلی به آن بپیوندند. حرف اعضای کمپین موردنظر این بود که مشتریان باید خرید خودروهای داخلی را تحریم کنند تا در نهایت خودروسازان مجبور شوند از یک سو قیمت محصولات خود را کاهش داده و از آن سو کیفیت را نیز افزایش دهند. از نظر کمپینی‌ها، خودروسازان باید قیمت محصولات خود را به نصف یا حتی کمتر از نصف می‌رساندند و کیفیت را نیز تا حد قابل لمسی بالا می‌بردند.
کمپین مورد نظر تا حدی توانست خطرات جدی را متوجه صنعت خودرو کشور کند، تا جایی که خودروسازان در فروش محصولات خود به مشکل برخوردند. اوضاع به شکلی پیش رفت که حتی زنگ خطر اشتغال در صنعت خودرو نیز به صدا در آمد و از همین رو دولت مجبور به مداخله شد و با در نظر گرفتن تسهیلات ۲۵ میلیون تومانی، عملا دومین صنعت بزرگ ایران را از ورطه‌ای خطرناک نجات داد.
بنابراین کمپین نخریدن خودرو پس از حدود ۲ ماه با وعده اعطای تسهیلات از سوی دولت شکست خورد.
یکی دیگر از کمپین های مهم اقتصادی سال های اخیر، کمپین انصراف از دریافت یارانه نقدی بود که به دلیل کمبود سطح مشارکت، به نتیجه قابل مشاهده‌ای نرسید. همزمان با شروع ثبت نام یارانه‌های نقدی (در مرحله دوم هدفمندی یارانه‌ها)، گروهی از نخبگان، کمپینی برای انصراف از یارانه‌ها به نفع افراد نیازمند راه انداختند و به سرعت از طرف چهره‌های مشهور علمی و سینمایی و ورزشی مورد استقبال قرار گرفت. حتی برخی مراجع نیز به اقشار غیر نیازمند توصیه کردند از یارانه ها انصراف دهند. هدف انصراف یارانه‌ها افزایش قدرت مالی دولت برای کمک به حوزه‌های سلامت و دیگر بخش‌های عمومی بود. دولت قول داد یارانه هیچ یک از کسانی که انصراف دادند را برای مصارف جاری استفاده نکند و در دوره‌های زمانی نحوه مصرف وجوه مذکور را به صورت شفاف ارائه کند. اما بسیاری از مردم بر اساس ذهنیتی که در طول زمان از دولت‌ها به دست آورده بودند نتوانستند به این باور ذهنی برسند که دولت بهتر از آن‌ها می‌تواند در جهت تامین رفاه اقشار نیازمند گام بردارد. ضمن اینکه بسیاری از ثروتمندان نیز خود را مستحق یارانه نقدی می‌دانند. در نتیجه استقبال بسیار اندکی از این کمپین صورت گرفت.

روزنامه ابتکار