همواره از نقدپذیری به‌عنوان یکی از مهارت‌های مهم اجتماعی یاد می‌شود که در صورت تحقق آن در راستای پرسشگری، جامعه در مسیر توسعه و اصلاح حرکت خواهد کرد و تعاملات اجتماعی سالمی شکل خواهد گرفت و آرمان‌های مطلوب اجتماعی رقم خواهد خورد، ازلحاظ دینی نیز همواره به‌ضرورت انتقادپذیری توجه شده است و ضروری است که مسئولین جامعه اسلامی به‌عنوان پیشگامان عرصه‌های اجتماعی نه‌تنها از نقد مصون نباشند بلکه خود شرایطی را جهت طرح افکار متفاوت و مخالف در جامعه فراهم نمایند، زیرا ارتقای این فرهنگ در بلندمدت، تحمل افراد نسبت به یکدیگر را افزایش خواهد داد و به‌مرور این باور در جامعه ایجاد خواهد شد که نقد به معنای نفی و تخریب نیست.
رواج انتقاد در جوامع توسعه‌یافته همواره به‌عنوان سوپاپ اطمینانی برای جامعه محسوب می‌شود تا انتقادها به‌صورت آتش زیر خاکستر پنهان نمانند و مردم ضمن ارائه آزادانه نقدهای خود، خود را همراه و سهیم در سیاست‌های اداری و اجتماعی حس کنند. امروزه در همه دستگاه‌های مدیریتی سعه‌صدر، تحمل و استفاده از نگاه‌های نو و خلاقانه از ویژگی‌های مدیران توانمند است زیرا وجود این فرهنگ در بلندمدت به‌سلامت سیستم اداری کمک خواهد کرد، در مدیریت جدید فرهنگ خود گرایی و خودمحوری به حاشیه رانده‌شده است، اما در فضای سیاسی و اجتماعی جامعه ایران، هنوز بسیاری از افراد، گروه‌های سیاسی و اجتماعی و مسئولین علی‌رغم شعارهای رنگی در خصوص دموکراسی به بیان فهم‌ها و برداشت‌های متفاوت در جامعه خوش‌بین نیستند که به نقل از دکتر سریع القلم شاید این مسئله متأثر از زیست تاریخی مردم است که ناشی از شرایط خاص اقلیمی فلات ایران است، زیست ایلیاتی مبتنی بر نظام عشیره‌ای در ایران هنوز تأثیرات خود را بر فرهنگ بسیاری از ایرانیان حفظ کرده است و ویژگی‌هایی چون فردگرایی، بی‌اعتمادی، تقسیم افراد به خودی و غیرخودی، نهاد گریزی و…هنوز از فاکتورهای فرهنگ ایرانی است.
انتظار می‌رود با توجه به اهمیت درونی نمودن فرهنگ نقادی در جامعه و اثرات مثبت بلندمدت آن در شفافیت نهادی سیاسی، اجتماعی و اجرایی کشور، تدبیری جهت ارتقای فرهنگ نقدپذیری در جامعه اندیشیده شود و نهادهای آموزشی و فرهنگی با برنامه‌ریزی‌های جامع، زمینه هدایت این مسیر از شعار به عمل را فراهم نمایند، زیرا بدون تحمل یکدیگر و گردن نهادن به انتقادهای سازنده قطعاً جامعه به‌سوی افق روشنی از توسعه‌یافتگی و پیشرفت حرکت نخواهد کرد و حذف مخالفان و تقویت یک گفتمان تک‌بعدی در جامعه فارغ از اینکه چه گفتمانی باشد در طولانی‌مدت به‌کل نظام ضربه خواهد زد و توسعه و پیشرفت در هیچ جامعه‌ای بدون تضارب آرا و پذیرش مخالفین فراهم نخواهد شد.
*عضو شورای مرکزی سازمان عدالت و آزادی منطقه گیلان
ثبت دیدگاه