معرفی چهل منبر لاهیجان از آیین‌های سوگواری محرم

چهل منبر آیینی است که سالیان سال و به نقلی از دوران صفویه، هر سال پیش از شفق تاسوعای حسینی با شور و حالی معنوی در لاهیجان برگزار می‌شود.

 این مراسم مخصوص شهروندان لاهیجانی است که با استقبال ویژه جوانان بعد از اذان مغرب درکوچه پس کوچه های قدیمی این شهر اجرا می‌شود و در سالهای اخیر مردم استان برای اجرای این مراسم آیینی به این شهرستان می ‌روند.

چند روز قبل از فرا رسیدن تاسوعا، عده‌ای از کسبه قدیمی شهر که اغلب آنها خواروبار فروشند سفارش تولید شمع های رشته ای را به شماری از زنان خانه دار لاهیجانی می دهند که از سالهای دور به این حرفه سنتی مشغول هستند.

مغازه داران این شمع‌ها را که با آغشته شدن رشته های پنبه ای به موم ساخته می شوند، در بسته‌های۴۰ تایی و در کنار بسته‌های ۴۰ دانه‌ای خرما، بر طبق‌ها می‌چینند و به زائرانی که می‌خواهند در مراسم «چهل منبر» شرکت کنند می‌فروشند.

هرساله مراسم چهل منبر بعد از اقامه اذان مغرب در شب عاشورا در کوچه‌های قدیمی و پیچ در پیچ شهر همچون محلات پرده سر، خمیرکلایه، کوشالی، آقاسید محمدیمنی ،یحیی آباد و گابنه و خیلی از کوچه‌های دیگری که بافتی سنتی دارند با حضور مردان وزنان که اغلب آنها جوانانی هستند که ازقبل وسایل برگزاری مراسم را تهیه کرده‌اند، آغاز می‌شود.

 ساکنان کوچه‌، منبرهای کوچک مخصوص روضه را جلوی در خانه می گذارند و روی آن مجمری از آتش و دو ظرف خالی و یک ظرف برنج خام قرار می دهند.

مردم با نذر و ذکر صلوات، شمعی را در سینی آتش می‌اندازند و بعد خرما را داخل ظرف می‌اندازند و در عوض چند دانه برنج برمی‌دارند و داخل کیسه همراهشان می‌ریزند و همین‌گونه کوچه‌های تاریک روشن و تو در تو را پشت سر می‌گذارند و تا افروختن چهلمین شمع در چهلمین منبر، کارشان را ادامه می‌دهند و در پایان راهی خانه‌هایشان می‌شوند و برنج‌های جمع‌شده را در کیسه‌های برنج خانه می‌ریزند تا خیر و برکت و فراوانی، برایشان فراهم شود.

یک شهروند لاهیجانی مانند صدها خانواده دیگر هرساله درب منزلش را برای اجرای مراسم چهل منبر بر روی عزادارن حسینی می ‌گشاید گفت: این مراسم سنتی سینه به سینه ادامه داشته و امروز به ما رسیده و برای ما لاهیجانی ها یادآور خاطرات زمان کودکی است.

وی اضافه کرد: افراد از جمله کسانی که مریض دارند، نذر می‌کنند و به نیت آن یک شمع روشن می‌کنند و گاهی برخی برای هفت سال نیت می‌کنند که این کار را تا هفت سال ادامه دهند.

این عزادار اهل بیت معتقد است این آیین با آرامش خاصی برگزار می‌شود و هر سال نیز بر تعداد علاقه‌مندان آن افزوده می شود.

رضا علیزاده مدیر کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری گیلان گفت: آیین ‘چهل منبر’ بازمانده از دوران صفویه است و هر سال غروب تاسوعای حسینی با شور و حالی معنوی در لاهیجان برگزار می‌شود.

وی با اشاره به اینکه این مراسم در فهرست آثار معنوی کشور جای گرفته گفت: مردم در این مراسم معنوی از مساجد قدیمی شهر همچون مسجد یمنی، مسجد چهار پادشاهان و مسجد اکبریه حرکت می کنند و از مقابل هر خانه ای که گذر کنی، شمع هایی روشن شده که در کنار آنها بسته های کوچکی از خرما و برنج دیده می شود.

این مسئول با بیان اینکه این مراسم معنوی از سوی حاجت رواشدگانی که پیش از این نذر کرده و به آرزوی قلبی خود رسیده اند اجرا می شود،اظهار کرد: حاجت رواشدگان باید برای ادای نذر چهل منبر، به چهل خانه یا مسجدی که منبری در جلویش برپاست، بروند.

علیزاده اضافه کرد:در جریان نذر چهل منبر، صاحب هر خانه که منبری بنا نهاده، بسته های کوچک برنج تهیه دیده و سینی شمع بر روی آن قرار داده است و شخص دارای نذر، دانه ای خرما در ظرف می گذارد و شمعی روشن می کند و بسته ای برنج برمی دارد زیرا مردم لاهیجان بر این باورند که اگر غذایی با این برنج به بیماران یا افراد دارای حاجت داده شود، حاجت روا می شوند.

مدیرکل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری گیلان خاطرنشان کرد: مردم حاضر در مراسم چهل منبر، با طنین انداز شدن اذان مغرب همراه دسته های سوگواری، رو به سوی مساجد می نهند و این مراسم که از غروب تاسوعا آغاز شده، با اقامه نماز، به پایان می رسد.

 آیین سنتی چهل منبر  به شماره ۴۱۵ در تاریخ ۱۳۹۰/۱۰/۰۶ در فهرست آثار معنوی کشور ثبت شده و  علامه مجلسی نیز  در کتاب خود از این آیین مقدس یاد کرده است.

منبع: ایسنا