کدام جنبش دانشجویی آقای رییس جمهور!؟

درباره فاصله گرفتن جنبش‌های دانشجویی از توقعات عمومی بسیار سخن گفته شده، اما آنچه در این میان اغلب ناگفته مانده، فراموشی خاستگاه شکل گیری این جنبش هاست؛ خاستگاهی که به نوعی با مناسبت شکل گیری روز دانشجو در کشورمان عجین شده است.

رویدادی خونین که در شانزدهم آذرماه سال ۱۳۳۲ خورشیدی و در دانشگاه تهران به وقوع پیوست و به شهادت سه تن از دانشجویان این دانشگاه منجر شد؛ دانشجویانی که در نخستین و تنها مرکز آموزش عالی آن روز‌های کشورمان، پیش پای معاون رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده آمریکا قربانی شدند تا برای همیشه به تاریخ این سرزمین گره بخورند.

صحبت درباره دانشجویانی است که در آن روز، در تجمعی اعتراضی در دانشگاه تهران حضور داشتند و نسبت به ازسرگیری روابط کشورمان و انگلستان و حضور نیکسون، مقام آمریکایی که به نوعی رونمایی رسمی از این ارتباطات جدید بود، معترض بودند.

اعتراضی که ریشه آن در کودتای ۲۸ مرداد و بلایی که بر سر دولت مردمی مصدق آورده بودند، بود. کودتایی که آن روز‌ها سخن گفتن از آن هم ممنوع بود، چه رسد به بیان واقعیات پنهان پشت آن و نقش انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها در رقم زدنش؛ کودتایی که دانشجویان معترض به خوبی از زیر و بم آن آگاهی داشتند.

درباره دانشجویانی سخن می‌گوییم که بحق پیش قراول آگاهی در کشورمان بودند، هرچند چند دهه زمان لازم بود تا اسرار و اسناد کامل کودتا برملا شود و جهانیان به واقعیت‌های پنهان شده در آن روز پی ببرند. کودتایی که پهلوی‌ها انکارش می‌کردند و حالا همه از جزئیات شومش آگاهند؛ آگاهی‌ که شهدای روز دانشجو و همراهانشان در آن تجمع اعتراضی، در ۱۶ آذرماه ۱۳۳۲ داشتند.

همین نکته کافی است تا بدانیم روز دانشجو تا چه اندازه الهام بخش و مهم است و چه وظیفه سنگینی به وارثان آن دانشجویان سپرده شده است. به دانشجویانی که روزی اسلافشان در رصد و تحلیل اتفاقات جامعه سرآمد همگان بودند و می‌دانستند که این وظیفه، بسیار مهم‌تر از آموزش‌های آکادمیک و فارغ التحصیلی با مدارج عالیه دانشگاهی است.

وظیفه‌ای که اگر قرار باشد به روز رسانی شده و بازتعریف شود، روز دانشجو با آنچه از آن در اذهان عموم گره خورده، متفاوت جلوه خواهد کرد و ورای برگزاری تجمع‌ها و حضور در سخنرانی‌ها و حتی نشست‌های پرسش و پاسخ دانشجویی خواهد بود.

تفاوتی که اگر نگوییم نشانه بیراهه رفتن جنبش دانشجویی در این سال هاست، دست کم حکایت از دور شدن آن از خاستگاه شکل گیری اش است. حکایت از فاصله گرفتن جنبشی که روزگاری مایه ترس و نومیدی امپریالیست بود و حالا در بهترین حالت، به نقد تند و تیز سیاست‌های داخلی تقلیل یافته، بی آنکه نگاهی به تلاش دشمنان خارجی برای به زانو در آوردن ایرانیان و استعمار و استثمار ایرانیان داشته باشد.

واقعیتی که تحریم‌های اخیر آمریکا و خروج یکجانبه و قلدرمآبانه اش از توافق شکل گرفته در قالب برجام و سختی‌های فراوانی که ایرانیان را بدان‌ها مبتلا کرده، بیش از پیش هویدا شده است، اما ظاهرا کمتر مورد توجه جنبش‌های دانشجویی و دانشجویان قرار گرفته و گویی به کل گمشده است؛ گمشده بزرگ جنبش دانشجویی در کشورمان!

نگاهی به وعده های دانشگاهی رییس جمهور روحانی در روز دانشجو …

16 آذر 92 – دانشگاه شهید بهشتی

16 آذر ماه، روز دانشجو برای دانشجویان دانشگاه‌های ایران حال‌وهوای دیگری دارد. این اتفاق در دانشگاه‌هایی که بستر فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی دانشجویان هستند نمود بیشتری نیز دارد.

دانشجویان ایرانی که جامعه هنوز نگاه واحد و منصفانه‌ای نسبت به حضور ایشان در اجتماع و مشارکت در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی‌شان ندارد، تلاش می‌کنند تا در روز 16 آذر، بالاترین رتبه کرامت و احترام را برای خود به ارمغان آورند. این مهم با حضور بالاترین مقام اجرایی کشور در میان دانشجویان فراهم می‌آید.

گفت‌وشنود رو در رو با رئیس‌جمهور و نقد بی‌واهمه شرایط اجتماعی و فرهنگی تنها گزینه‌ای است که می‌تواند خلأ کرامت از دست رفته و جایگاه فراموش‌شده دانشجویان را پر نماید.

دانشگاه کارگاه سیاست است

رئیس جمهور در نخستین دولت خود در جمع دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی اظهار کرد: عزت‌خواهی که شعار شماست به حق و عدالت‌خواهی و آزادی‌طلبی و استقلال‌خواهی، آرمان بلند این ملت و جوانان غیور این سرزمین است.

در این هنگام پس از تشویق دانشجویان نسبت به سخنان رئیس جمهور، وی ادامه داد: دولت تدبیر و امید همه تلاشش بر آن است که از فضای دانشگاه استفاده بهتری به نفع این کشور، این ملت، این مرز و بوم و ملت‌های منطقه و جهان اسلام و همه مستضعفین شود. این آرزوی این دولت است.

رئیس دولت تدبیر و امید با تأکید بر این که دانشگاه پرچم‌دار علم و دانش است، خاطر نشان کرد: دانشگاه پرچم‌دار آزادی و نقادی خردمندانه در این سرزمین است درست است که دانشگاه خانه احزاب نیست، اما کارگاه سیاست است.

پس از این بخش از سخنان رئیس جمهور، دانشجویان نیز او را تشویق کردند.

دانشجویان دیده‌بان علم و سیاست هستند

روحانی تأکید کرد: سیاست نه به مفهوم رایج امروزش که رقابت در به دست آوردن قدرت است، بلکه سیاست به همان مفهوم مرسوم فرهنگ اسلامی ایرانی ما که سیاست به معنای تدبیر و حکمت عملی بوده یعنی سیاست به مفهوم بهتر اداره کردن کشور است.

رئیس‌جمهور با بیان این‌که دانشجویان ما دیده‌بان علم و سیاست هستند گفت: هرکجا که دانشجو ببیند حرکتی در این کشور اعم از دولت یا هر نهاد دیگری از مسیر عقلانیت، خردورزی و منافع ملی فاصله می‌گیرد، صدای رسای دانشجوی برای جلوگیری از انحراف بلند خواهد بود.

دانشجویان نیز پس از سخنان روحانی وی را تشویق کردند.

رئیس دولت تدبیر و امید در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: دانشجویان عزیز ما علاوه بر این‌که حق مسلم آنهاست تا از دولت نقد کنند، نقدی دلسوزانه و راه بهتر را به دولتمردان معرفی کنند، علاوه بر آن دانشجو و دانشگاه باید نقاد جامعه و فرهنگ جامعه نیز باشند.

در این هنگام بار دیگر سخنان روحانی با تشویق دانشجویان در تالار ابوریحان دانشگاه شهید بهشتی روبرو شد.

آستانه تحمل خود را بالا ببریم

در این لحظه برخی دانشجویان «شعار زندانی سیاسی آزاد باید گردد» و « موسوی و کروبی آزاد باید گردند» سر دادند و در مقابل نیز تعدادی دیگر شعار «فتنه‌گر منافق اعدام باید گردد» سر دادند.

رییس‌جمهور در واکنش به این شعارها با بیان اینکه “دولت به همه وعده‌هایی که به مردم داده، پایبند است”، گفت: ما برای دستیابی به اهدافمان نیاز به ایجاد اجماع داخلی داریم. ما نیازمند اجماع و همدلی هستیم.

با ادامه این شعارها، روحانی تأکید کرد: نیاز داریم افکارمان را برای دستیابی به آرمان‌های بلندمان نزدیک و نزدیک‌تر کنیم. علاوه بر آن ما باید آستانه تحمل یکدیگر را بالا ببریم زیرا اگر نتوانیم یک مساله داخلی خود را با آرامش و عقلانیت در چارچوب قانون و با ایجاد اجماع داخلی حل کنیم چطور می‌توانیم معضلات پیچیده جهان را حل کنیم.

وی با تاکید بر اینکه “ما در بسیاری از مسائل به بردباری، صبر، تحمل و دقت نیازمندیم”، افزود: باید از فضای احساس فاصله بگیریم زیرا با عقلانیت و اعتدال مسائل حل خواهد بود.

رییس‌جمهور ادامه داد: در دانشگاه‌های ما شخصیت‌هایی بودند که فضای جنبش دانشجویی و حرکت سیاسی دانشگاه را هدایت کردند؛ شخصیت‌هایی همچون آیت‌الله طالقانی، آیت‌الله مطهری، آیت‌الله بهشتی، مهندس بازرگان، دکتر علی شریعتی، مصطفی چمران و از این قبیل سرداران و عزیزان بودند. آنها پیشتازان حرکت دانشجویی هستند.

آنها که حرکت دانشجویی را بر عهده داشتند، از حکومت و دولت دستور نمی‌گرفتند

رییس‌جمهور در واکنش به شعار دانشجویان مبنی بر اینکه “بسیجی واقعی همت بود و باکری”، نیز گفت: یادمان باشد آنهایی که حرکت دانشجویی را بر عهده داشتند نه ریالی دریافت می‌کردند و نه از حکومت و دولت دستور می‌گرفتند. ما باید پیرو راه آن عزیزان باشیم. البته همه آن سردارانی که شما نام می‌برید از همت، باکری، خرازی، بابایی، ستاری و صیاد شیرازی و … همه بسیجیان قهرمان و الگوهای بزرگ ما هستند.

بزرگ‌ترین نگرانی دولت برای سال‌های آینده، اشتغال دانشجویان است!

رییس‌جمهور با بیان این‌که بزرگترین نگرانی دولت برای سال‌های آینده مساله اشتغال دانشجویان است، گفت: علت این‌که ما بر بحث شرکت‌های دانش‌بنیان تاکید داریم، همین بحث اشتغال آینده دانشجویان است. دانشجویان باید اتصال لازم را با بخش تولید و خدمات داشته باشند و همه اینها توجهات دولت به دانشگاه است.

پس از پایان سخنان روحانی، دانشجویان فریاد زدند «سوال انتخابی، نمی‌خواهیم».

همچنین پرسش دیگری از سوی دانشجویان توسط مجری برنامه از روحانی پرسیده شد مبنی بر این‌که “شما برای آگاه کردن مخالفان داخلی نسبت به بحث‌های سیاست خارجی چه کرده‌اید و چه روشی را در پیش گرفته‌اید؟” و رییس‌جمهور در این باره گفت: راه این موضوع بیان کردن مسائل برای مردم و تشریح مبانی و آثار آن است و در این کار فقط دولت مسئول نیست و همه صاحب‌نظران و اساتید باید واقعیت‌ها را به مردم بگویند و بر این موضوع تاکید کنند که این توافق اولیه که به دست آمده چه گره‌هایی را در جامعه باز می‌کند. ضمن این‌که ما همه حقوق مسلم و اصولی که حق مسلم این مردم است را مورد مراعات قرار می‌دهیم و در این چارچوب حرکت کرده و البته از خط قرمزها عبور نکرده و نخواهیم کرد.

لزوم فراهم کردن فضا برای بازگشت نخبگان به کشور

حسن روحانی در ادامه در برابر این پرسش که “برای جلوگیری از خروج نخبگان از کشور چه اقدامی انجام داده‌اید؟”، گفت: آقای دکتر ستاری – معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور – چندی پیش در شورای عالی انقلاب فرهنگی گزارش جامعی با آمار و ارقام در مورد اینکه چرا نخبگان از کشور خارج شده‌اند ارائه داده‌اند.

رییس‌جمهور ادامه داد: خروج تعدادی از نخبگان از کشور می‌تواند قابل قبول باشد و در تمام دنیا نیز این وجود دارد ولی اگر از حدی تجاوز کند، باید علل و عوامل آن را بررسی کنیم. برخی از نخبگان فضا را برای کار و فعالیت خود در ایران مساعد نمی‌بینند و ما باید این فضا را فراهم کنیم و شرکت‌های دانش‌بنیان تقویت شوند و این خود می‌تواند بخشی از مسأله را حل کند.

وی با اشاره به اهمیت ایجاد جو احساس مسئولیت در دانشگاه‌ها و در بین دانشجویان، گفت: دانشگاه فقط علم و کار سیاسی نیست. در دانشگاه باید به اخلاق و فرهنگ نیز توجه کرد و آنها نیز توسعه پیدا کنند. در دانشگاه باید احساس مسئولیت نسبت به وطن و کشور به معنای واقعی تقویت شود.

وی با بیان اینکه “برخی فضا را برای زندگی در آن طرف بهتر می‌دانند”، ادامه داد: ما باید این احساس مسئولیت را تقویت کنیم که این افراد با حس مسئولیتی که در آنها ایجاد می‌شود، ترجیح دهند با رفاه کمتر در کشور بمانند و فعالیت کنند یا اینکه به کشور برگردند.

قضاوت کننده اصلی مردم هستند

رییس‌جمهور با بیان اینکه “من گفتم این دولت بدهی‌های بزرگی را جا گذاشته و فقط سه رقم را گفتم و بقیه را نگفتم”، گفت: اعلام کردم 74 هزار میلیارد تومان بدهی دولت به سیستم بانکی است، 55 هزار میلیارد تومان بدهی به پیمانکاران است و همچنین یک رقم 60 هزار میلیارد تومان از دیگر بدهی‌ها گفتم (تشویق دانشجویان) و بقیه را هنوز نگفتم. در آن گزارش گفتم 7.2 میلیون تن گندم باید بخریم؛ بگوییم نخریم؟! به مردم بگوییم نان نخورند؟!

روحانی اضافه کرد: من به عنوان امین مردم باید مشکلات را بگویم‌.

دانشجویان ضمن تشویق روحانی، شعار «اصلاحات زنده باند، روحانی پاینده باد» سر دادند.

رئیس‌جمهور با اشاره به اقدامات دولت در زمینه‌های فرهنگی، ‌اقتصادی، سیاست داخلی و خارجی نیز گفت: قضاوت کننده اصلی مردم هستند.

*دانشجوی دکتری روابط بین الملل / مشاور رییس ستاد گیلان دکتر روحانی و قائم مقام ستاد فعالان اقتصادی رییس جمهور در سال96