معراج مبرانیا*
با توجه به شرایط موجود شهری و کشوری از آلودگی هوا و ترافیک گرفته تا مشخص و شفاف نبودن بسیاری از فرآیندهای اداری در سیستم های دولتی، دولت ها باید به سمت الکترونیکی شدن پیش روند تا هم مسئله سرعت، کیفیت و شفافیت حل شود هم کاهش سوخت و مصرف انرژی و کاغذ هم مورد توجه قرار گیرد.
همانطور که میدانیم دولت ها بوسیله ادارات و سازمان ها بعنوان بازوهای اجرایی خود با مردم در ارتباط هستند و هر چقدر هم که این خدمات با کیفیت، به روز و سریعتر باشد ارتباط بین مردم و دولت بیشتر و بهتر میگردد که این امر نهایتا منجر به توسعه رفاه اقتصادی و اجتماعی میشود. مهمترین مولفه ای که دولت ها از ملت ها در حوزه ارتباط فی مابین انتظار دارند، اعتماد است و این امر محقق نمی شود مگر با ارائه خدمات با کیفیت و سرعت. بدان معنای که هرچه سرعت و کیفیت خدمات ارائه شده توسط ادارات و سازمان های دولتی افزایش یابد، اعتماد مردم به دولت بیشتر میشود.
در قرن اخیر دو نوع سیستم مدیریتی بر دولت ها حاکم بوده است. نوع اول دولت سنتی است که با سیستم بروکرواسی به کار و فعالیت میپردازد. در این نوع کشور داری دولت ها با مردم ارتباط چندانی ندارند و کارکنان صرفاً بر اساس سلسله مراتب اداری، فقط به مدیر بالادستی خود پاسخگو هستند و فعالیت و عملکردشان فقط بر همین اساس پاسخگویی به مدیر مستقیم خود سنجش و ارزیابی میگردد.
در این روش تاکید بر حفظ تمامیت سازمان است با استفاده از قوانین و مقررات داخلی. در این نگاه، نگاه درون سازمانی است و ارتباطی بین دولت و ملت وجود ندارد. یعنی در این ساختار سنتی حاکم یا بروکراسی، مدیر فقط حافظ منافع دولت حاکم است نه ملت.
ولی گفتمان امروز ملت ها و دولت ها بحث پاسخگویی مدیران علی الخصوص مدیران دولتی است. این پاسخگویی بر خلاف نوع سنتی و بروکراتیک خود به داخل سازمان نیست، بلکه پاسخگویی به مردم است. بنابراین دولت ها می بایستی با توجه به افزایش سواد عمومی جامعه و آگاهی جامعه نسبت به حقوق شهروندی خود باید نسبت به تصمیمات و عملکردهای خود پاسخگو باشند.
از سال ۱۹۹۰ که بحث دولت الکترونیکی مطرح شد این دو دیدگاه مدیریتی سنتی و مدرن به سمت الکترونیکی کردن فرآیندهای خود پیش رفتند تا این موضوع را به عنوان هدفی دنبال کنند ولی دولت الکترونیک بر خلاف اعتقاد و باور بسیاری که آن را هدف می داند، یک بستر است. دولت الکترونیکی بستری برای فعالیت های دولتی است تا موجب افزایش سرعت، کیفیت و شفافیت عملکردهای دولت گردد که نتیجه ای جز بهبود رابطه دولت و ملت ندارد و هر دولتی که بتواند سریعتر این بستر را فراهم و آنرا بکارگیرد دولت موفق تری خواهد بود.
برخی از محورهای عمومی که دولت الکترونیک آنرا محقق میکند عبارتند از شهروند محوری، پاسخگویی به مردم، عدالت سازمانی و اجتماعی به معنای توزیع عادلانه اطلاعات و تخصیص منابع و از همه مهمتر شفافیت فعالیت های دولتی که یکی از مهمترین شاخص های دولت مدرن است.
در چند سال اخیر بواسطه افزایش ضریب نفوذ اینترنت و همه گیر شدن تلفن های همراه هوشمند که قابلیت اتصال به اینترنت را دارند مسئله جدیدی به نام دولت همراه شکل میگیرد. در این نوع دولت دیگر نیازی به سازمان هایی با ساختمان ها و آسمان خراش هایی با اتلاف بی اندازه انرژی و تعداد زیادی کارمند و مصرف فوق العاده زیاد کاغذ در میان نیست. در این سازمان ها عموم فعالیت ها بر مبنای صفحات اینترنتی و برخی از اپ های موبایلی استوار است و مردم از این طریق با سازمان ها و ادارات دولتی ارتباط برقرار میکنند. هم اکنون هم بسیاری از فعالیت های ادارات دولتی ایران در این سیستم فعال هستند و کار میکنند و امید می رود سایر سازمان هایی که هنوز برای انجام امورات مربوطه نیاز به حضور مستقیم فرد دارند تلاش کرده تا با کمک اینترنت و فناوری اطلاعات به مجموعه دولت همراه بپیوندند.
اما در برخی از کشورها که پیشروی در بحث الکترونیکی کردن دولت ها هستند موضوع دولت آنلاین در حال پیگیری است. در دولت آنلاین در هر روز و ساعتی که شما درخواستی از سازمان های دولتی داشته باشید، سیستم در لحظه پاسخ شما را میدهد و دیگری نیازی به بالا و پایین رفتن از پله های سازمان های دولتی و از این اتاق به آن اتاق دویدن ندارید.
امید آن میرود که دولت ها با گذار سریع و کامل از دولت الکترونیکی به دولت همراه این امکان را برای مردم فراهم کند که کلیه ارتباطات و درخواست ها از سیستم دولتی به وسیله تلفن همراه و ۲۴ساعته قابل پیگیری باشد.
*دکتری مدیریت کسب و کار-DBA
ثبت دیدگاه