سیدرحمان موسوی: همزمان با شیوع کرونا ویروس در کشور, مدام واژه‌ای نامبارک ( قرنطینه ) به گوش ما می‌خورد که گاهی موجی از دلهره و نگرانی را در بین مردم ما ایجاد میکند. اخبار متعددی از احتمال قرنطینه بعضی شهرها و مناطق در کشور در طول سه هفته گذشته رد و بدل شده است؛ اما کلمه قرنطینه به چه معناست؟
قرنطینه در اصل کلمه‌ای فرانسوی (Quarantine) و به معنی برقراری سیستم نظارت بهداشتی بر اماکن ظهور بیماری و بستن تمامی راه‌های ورود احتمالی بیماری است.
گفته می شود که قرنطینه از واژه‌ای ایتالیایی نیز گرفته شده به معنای چهل روز. این چهل روز قرنطینه را ونیزی‌ها بر کشتی‌هایی که می‌خواستند وارد بندر امروزی دوبرونیک در کرواسی شوند اعمال کردند. شیوع طاعون که به “مرگ سیاه” معروف شد بین سال‌های ۱۳۴۸ و ۱۳۵۹ میلادی جان سی درصد جمعیت اروپا را گرفت.
جدا کردن انسان‌ها و حیوانات هنگام شیوع بیماری مسری برای جلوگیری از سرایت آن به افراد سالم سابقه‌ای کهن دارد. اولین اشاره به قرنطینه به کتاب سفر لاویان برمی‌گردد که متعلق به دوران هخامنشی است. این روش هنوز از مهمترین راه‌های پیشگیری از شیوع بیماری‌های مسری است بخصوص وقتی بیماری واکسن و درمان نداشته باشد.
مدت قرنطینه بستگی دارد به نوع بیماری عفونی، دوره نهفتگی (فاصله بین آلودگی به عامل عفونی و ایجاد علائم) و مدت زمانی که فرد آلوده یا مبتلا می‌تواند دیگران را مبتلا کند. برای مثال قرنطینه ابولا ٢١ روز بود و قرنطینه بیماری “کروناویروس ٢٠١٩” دو هفته.
بین قرنطینه و جداسازی (ایزوله کردن) تفاوت وجود دارد. ایزوله کردن برای جدا کردن مبتلایان به بیماری‌های عفونی از افراد سالم انجام می‌شود مثل جداکردن مبتلایان به یک بیماری عفونی خاص از دیگر بیماران در بیمارستان.
قرنطینه در اساس به معنی محدود کردن تردد افرادی است که در معرض یا در تماس با مبتلایان به یک بیماری عفونی بوده‌اند تا روشن شود که آیا مبتلا شده‌اند یا نه. این افراد ممکن است سالم باشند، ممکن است خود ندانند که آلوده شده‌اند یا ممکن است علائم نداشته باشند.
سازمان بهداشت جهانی و سازمان ملل در موارد شیوع بیماری‌های عفونی از مقررات بین‌المللی سلامت و کنترل همه‌گیری تبعیت می‌کنند. اساس این قانون که در طول زمان تغییر کرده پیمانی است که در سال ١٨٥١ در پاریس امضا شد چون مقابله با همه‌گیری وبا در اروپا با شکست مواجه شده بود.
« قرنطینه معادل فارسی ندارد و در زبان عربی به آن «الحجر الصحی» می‌گویند. کلمه حجر در فرهنگ حقوقی ایران نیز متداول است وبه معنی خلع ید از دخل تصرف افرادی که اختلال عقلی دارند به کار می‌رود واین واژه از لحاظ لغت شناسی به معنی حصار می‌باشد وبه نظر می‌رسد که بهترین معادل برای واژه فرنگی قرنطینه در زبان فارسی، اصطلاح «حصار بهداشتی» است که تا حدودی زیادی می‌تواند بعد فنی واژه را برساند.
واژه قرنطینه در اکثر کشور‌ها به همین نام مشهور است و منظور از آن گذراندن دوره بیست و یک روزه برای جلوگیری از انتشار و سرایت بیماری‌های واگیر می‌باشد.
در فرهنگ دهخدا واژه قرنطینه چنین تعریف شده است: «قرنطینه جایی است که در آن مسافران وعابران را مورد بازرسی قرار می‌دهند واز ورود بیماران جلوگیری به عمل می‌آورند، این کلمه از واژه «کاران تن» فرانسوی گرفته شده است».
بنابراین تعریف قرنطیه از منظر اسناد بین المللی عبارتست از” محدود کردن اجباری به منظور جلوگیری از فراگیر شدن بیماری یا عامل خطرساز” قرنطینه به طور معمول در مورد انسان‌ها انجام می‌شود، ولی در پاره‌ای موارد مطابق تواففات بین المللی بین دولت‌ها برای برخی حیوانات نیز قرنطینه انجام می‌شوند.»
قرنطینه چگونه انجام می‌شود؟
به‌جز راه‌های درمانی و رعایت بهداشت فردی، یکی از راه‌های غلبه بر این بحران از طریق جلوگیری از شیوع آن، قرنطینه است. قرنطینه یا ایجاد محدودیت در ارتباطات انسانی، یکی از راهکارهای باستانی برای جلوگیری از شیوع بیماری‌هاست که ریشه در سنت روم باستان و شهر ونیز دارد.
به‌طورکلی برای غلبه بر شیوع کرونا، می‌توان گفت قرنطینه در ۵ سطح باید جریان پیدا کند:
قرنطینه خانگی که برای افراد سالم و بیمار یکسان است
قرنطینه افراد بیمار یا مشکوک به بیماری در منزل یا درمانگاه و تحت نظر پزشک
قرنطینه‌های مکانی مانند قرنطینه کشتی، باشگاه‌های ورزشی و پادگان‌ها
قرنطینه شهر یا استان آلوده
قرنطینه کشورهای آلوده
در حال حاضر، به نظر می‌رسد تنها در یکی دو سطح از جمله قرنطینه برخی افراد آلوده در بیمارستان‌ها و همچنین قرنطینه خودخواسته شهری در برخی شهرهای ایران، سایر سطوح همچنان اجرا نشده است.
قرنطینه و پیامدهایی مانند بحران مالی
قرنطینه تبعات اقتصادی زیادی دارد که مختص کشور ما نیست. مشاهدات نشان داده است حتی قرنطینه یک محله در ایتالیا باعث شده است تا ارزش سهام ۱۱ درصد سقوط کند. یعنی نمی‌توان قرنطینه کرد و شاهد رکود اقتصادی نبود. توجه به بحران مالی به وجود آمده برای اقشار فرودست در قرنطینه حتی ذهن ترامپ را هم به خود مشغول کرده و او در توئیتی نوشته درباره ضرر و زیان کارگران قرنطینه شده فکری خواهد کرد.
جامعه‌شناسان می‌گویند موفقیت قرنطینه در ایران شرط و شروطی دارد از جمله آنکه مردم احساس کمبود و محرومیت اجتماعی نکنند؛ یعنی چیزی نزدیک به محال.
«دولت متعهد است در صورت بروز شرایط بحرانی در زمینه بهداشتی و درمانی موارد زیر را به درستی انجام دهد:
بر اساس اصول سیرکیوزا که الزام‌آور نیستند اما سازمان ملل آن را پذیرفته، قرنطینه باید بر اساس “ضرورت مطلق” و بر اساس یک نیاز اجتماعی واقعی و با رعایت ملاحظات زیر انجام شود:
محدودیت‌ها متناسب و در حداقل ممکن و در چارچوب قانون باشند و اجباری یا تبعیض‌آمیز نباشند
برای تمام محدودیت‌ها شواهد و اطلاعات علمی کافی وجود داشته باشد
این اطلاعات در دسترس همگان باشند
تمام اقدامات و محدودیت حقوق و آزادی‌های برای کسانی که قرنطینه می‌شوند بروشنی توضیح داده شود
تمام اقدامات دائم بازنگری و بررسی شوند
دولت‌ها هم موظفند در صورت قرنطینه:
مراقب باشند که بیماران تهدید و آزار داده نشوند
نیازهای اساسی آنها مثل آب، غذا و دارو و مراقبت‌های پزشکی برای آنها شود
محدودیت‌های یکسان و بدون توجه به موقعیت یا شغل اعمال شوند
ضرر مالی بیماران بعلت قرنطینه (مثلا حقوق) منصفانه جبران شود
همچنین بررسی سابقه مسافرت در منطقه آلوده؛ بررسی مستندات معاینه پزشکی و آزمایشات انجام شده؛ درخواست انجام معاینات پزشکی؛ بررسی سابقه واکسیناسیون یا هر نوع پیشگیری دارویی؛ درخواست انجام واکسیناسیون یا هر نوع پیشگیری دارویی دیگر؛ تحت نظر قرار دادن اشخاص مظنون از لحاظ بهداشت عمومی؛ اجرای قرنطینه یا سایر موازین بهداشتی برای افراد مظنون؛ ردیابی تماس یافتگان با فرد آلوده یا مظنون؛ ممانعت از ورود افراد مظنون یا آلوده؛ ممانعت از ورود افراد غیر آلوده به مناطق آلوده؛ و مانع ورود اشخاص غیرمبتلا به منطقه مبتلا شده شوند؛ اجرای غربالگری و یا محدودسازی در زمان خروج افراد از مناطق آلوده مرور اظهارنامه و مسیر حرکت؛ انجام بازرسی؛ بررسی اسناد اقدامات انجام شده در مبدأ یا در طول مسیر جهت حـذف عفونـت یـا آلودگی؛ انجام اقدامات بهداشتی جهت حذف عفونت یا آلـودگی از جملـه حـذف نـاقلین و مخازن بیماری از بار مسافر، محموله ها، بارگنج ها، وسایل نقلیـه، کالاهـا، بـسته هـای پستی یا اجساد انسانی؛ انجام اقدامات بهداشتی خاص بمنظور اطمینان از تدابیر اجرایی و جابجـایی اجـساد انسانی؛ انجام جداسازی و قرنطینه؛ توقیف و معدومسازی بار مـسافر، محمولـه هـا، بارگنج هـا، وسـایل نقلیـه، کالاهـا و نتیجه اینکه براساس قوانین ومصوبات سازمان بهداشت جهانی که رعایت آن برای کلیه دولت‌های عضو لازم است. چنانچه دولت‌ها درشهر یامنطقه‌ای در کشور خود و دراثر همه گیری بیماری و برای مبارزه با آن مجبور به اعمال قرنطینه شوند آن دولت‌ها موظف هستند که مایحتاج عمومی از قبیل: نان و غذا را به صورت رایگان به مردم تحت قرنطینه ارائه نموده و ایضا برای کمک به آنها روزانه مبالغی به حساب خانوار‌ها واریز کنند مشابه کاری که دولت ژاپن همینک برای مردم برخی از شهرهای قرنطینه شده خود میکند به طوریکه روزانه مبالغی به آنها پرداخت میکند.»
گزارش از سیدرحمان موسوی – دانشجوی دکتری روابط بین الملل/
ثبت دیدگاه