آرش براتی خواننده و آهنگساز با بررسی موسیقی های مارکت امروزه در ایران می گوید اینکه ما شاهد ظهور آهنگ هایی هستیم که به شدت کیفیت کمی دارند ولی در بین مردم بسیار پر طرفدار هستند دلایل متعددی دارند که باید به آنها پرداخت و با واکاوی علل آن شاید بتوان درمانی برای آن پیدا کرد.
آرش براتی خواننده و آهنگساز بر این باور است که کم توجهی نسل جدید به موسیقی فاخر ایرانی می تواند ناشی از چندین علت باشد و :
- اول اینکه سی چهل سال است که تعداد ساخت اثار ماندگار بسیار انگشت شمار شده است، هرچند این دلیل مهمی برای غافل شدن از موسیقی فاخر است، اما همه ماجرا نیست.
- دلیل دیگر و مهم این است که تغییر و تحول ایجاد شده در سبک زندگی باعث شده شنوندگان موسیقی هم به دنبال اثار ماندگار نباشند، به ویژه با گسترش شبکه های اجتماعی و تنوع طلبی ایجاد شده، شنونده ها عموما علاقه چندانی به مفاهیم عمیق و کلام موسیقایی عمیق ندارند و به موسیقی های کوتاه و گذرا بسنده می کنند. آرش براتی معتقد است موسیقی هم شبیه به استفاده بیشتر از کالاهای یکبار مصرف در زندگی امروزه شده است. مصرف گرایی بی رویه در جنبه های مختلف زندگی از جمله موسیقی نیز نمود پیدا کرده است.
از طرفی دیگر سیل اطلاعاتی که مخاطبان در فضای مجازی با آن روبه رو می شوند باعث می شود که تمایل به عمیق شدن در موضوعات مختلف از جمله موسیقی را نداشته باشند. و از آنجایی که موسیقی ایرانی، در نوع اصیل و فاخر خود، موسیقی عمیق و مرتبط با تفکر و تعمق (اندیشه برانگیز) است، سنخیت چندانی با مصرف گرایی زندگی روزمره امروزه ندارد. “این موسیقی موسیقی درون است. به قول استاد کسایی: موسیقی ایرانی موسیقی حال است نه موسیقی قال!”
دلایل گرایش بیشتر جوانان به موسیقی غربی از نظر آرش براتی
آرش براتی استاد دانشگاه موسیقی دلایل گرایش بیشتر جوانان به موسیقی غربی را اینگونه بر می شمرند. ایشان بر این باور است که موسیقی غربی تا حدود زیادی موسیقی نمایشی و موسیقی برون گرا است. این در حالی است که موسیقی ایرانی موسیقی درون گراست.
این در حالی ست که متاسفانه تعصب بعضی از اساتید موسیقی ایرانی که باعث محدودیت هایی در موسیقی ایرانی شده است مثل استفاده نکردن از ساز ویولن در موسیقی ایرانی، باعث می شود بخشی از نوازندگان و مشتاقان موسیقی ایرانی نادیده گرفته شده و از دست بروند. بسیاری از نوازندگان ایرانی قدیم ویولونیست یا پیانیست بوده اند با این حال اگر این اساتید نبودند موسیقی ایرانی ابتر بود. و اگر تعداد بیشتری پیرو این اساتید می شدند جایگاه موسیقی ایرانی بالاتر از اکنون بود.
این استاد دانشگاه می گوید: “اگر این اساتیدی که ویولون یا پیانو می نواخته اند و استادانی که به استفاده از موسیقی غربی در موسیقی ایرانی با حفظ اصالت ها اعتقاد داشتند را از موسیقی ایرانی حذف کنیم چه از موسیقی ایرانی باقی می ماند؟”
به باور ایشان اگر تصور کنید که اساتیدی چون صبا خالقی علی نقی وزیری یا استادان نسل بعدی ان ها مانند استاد خرم تجویدی یاحقی بدیعی و اساتید پیانو مانند معروفی، مرتضی محجوبی و نسل بعدی مانند انوشیروان روحانی و … از موسیقی ایرانی حذف شوند، چه باقی می ماند؟ در این جا می توانیم نقش شاعران و ترانه سرایان مهمی که بر اثار این استادان ترانه می گفتند را هم یاد کنیم مانند کریم فکور، معینی کرمانشاهی، رهی معیری، نواب صفا، بهادر یگانه، تورج نگهبان و ….
اساتیدی هم بودند که ساز ایرانی داشتند اما تحول گرا و نوگرا بودند و با موسیقی ایرانی کارهایی کردند که نام موسیقی ایرانی را در جایگاه جهانی نشاند از جمله جلیل شهناز و فرهنگ شریف که نوآوری هایی داشتند که باعث شد موسیقی ایرانی حالتی نو را در تک نوازی تجربه کند و حالت های بسیار زیاد نوانس های گسترده ، موزیکالیته بالا و لطافت در نواختن و … را در نواختن ساز خود داشتند که در نواختن قدما وجود نداشت. هوشنگ ظریف و لطف الله مجد و … با اینکه ساز ایرانی می نواختند اما ساز ایرانی را انقدر پرحالت و به روز کردند، همانطور که موسیقی غربی از حالت کلاسیک به رمانتیک، حالت های گسترده تری پیدا کرد، جلوه تازه ای به نوازندگی تار ایرانی اضافه کردند.
در زمینه موسیقی فاخر مردم پسند که هم از نظر کلام پرمفهوم و باوقار و پر معنی بوده اما در عین حال ساده فهم، اساتید بسیاری آهنگسازی های درخور توجهی انجام دادند و در نوع موسیقی فاخر پاپ اهنگ هایی ساختند که با ترکیبی از سازهای ایرانی و غربی اجرا شدند و امروزه جزو افتخارات موسیقی ایرانی محسوب می شوند و از آثار ماندگار هستند. از جمله آهنگسازانی که موسیقی مردم پسند و پاپ فاخری که بر مبنای اصالت ها و سنت های موسیقی ایرانی ساخته اند می توان به محمد حیدری، جهانبخش پازوکی، فرید زولاند، صادق نجوکی و شاعران و ترانه سرایان گرانقدری که این بزرگان را همراهی می کردند مانند اردلان سرافراز، لیلا کسری، هما میرافشار و … اشاره کرد.
یا در بخش موسیقی ارکسترال اساتید بزرگی داشتیم که اثارشان در سطح جهانی ارائه داده شده بود و موسیقی ایرانی را با ارکسترهای ملی یا سمفونیک به بهترین شکل ارائه دادند مثل استاد حسین دهلوی استاد فرهاد فخرالدینی استاد احمد پژمان استاد مرتضی حنانه استاد امین الله حسین و …
برای ارائه مجدد موسیقی فاخر ایرانی راه چاره چیست؟
آرش براتی که در حال حاضر مدیر آموزشگاه موسیقی شهرآوا است و در این آموزشگاه به آموزش ویولن و آموزش آواز مشغول است معتقد است که اگر زمینه ای ایجاد شود که اساتید این چنینی پرورش پیدا کنند، موسیقی ایرانی می تواند بسیار ارتقا پیدا کند. اساتیدی که این چنین تعصب روی سنت گرایی محض نداشته باشند و از موسیقی ایرانی و غربی با حفظ اصالت ها در کنار هم استفاده کنند. “تصور کنید اگر بر اساس نظر اساتید سنت گرا، این اساتید یاد شده راه خود را نمی رفتند موسیقی ایرانی عملا حرف زیادی برای گفتن نداشت. یکی از مهم ترین نکاتی که موسیقی یک مملکت را مطرح می کند آثار ساخته شده و موسیقی دانانی هستند که آن اثار رو ساختند. این اثار بیش از ساختار، معرف موسیقی مملکت ما هستند.”
ایشان در ادامه نیز می گویند که این صحبت ها نفی اساتیدی که به سنت پایبندی بیشتری دارند مانند استاد مشکاتیان، استاد لطفی و … نیست. تمام این اساتید تفسیرهای مختلف موسیقی ایران هستند. بلکه نفی کسانی است که معتقدند یک موسیقی باید باشد و موسیقی دیگر نباید باشد و تنوع را در موسیقی مردود می شمارند. مثلا عده ای که در مصدر و جایگاه تصمیم گیری برای موسیقی یک کشور هستند و متاسفانه جلوی تنوع و رشد بعضی از انواع موسیقی را گرفته اند و اجازه شرکت ویولن ایرانی یا پیانوی ایرانی را در جشنواره ها نمی دهند و یا برعکس تاکیدشان بر ردیف است.
در زمینه شاعران و نوازندگان و آهنگسازان صحبت کردیم. بحث دیگر تنوع صدایی خواننده های موسیقی ایرانی است. در گذشته تنوع صدایی خواننده ها بسیار زیاد بود استادانی مانند گلپایگانی، بنان، قوامی، نادر گلچین، شجریان، شهیدی، ایرج محمودی، ادیب خوانساری و خوانندگان زن و… هرکدام از این اساتید سبک ویژه خود و رنگ صدای خود را داشتند که باعث تنوع در آواز ایرانی می شد و در عین تسلط بر ردیف های ایرانی خلاقیت خاص خود را داشتند. اما امروزه صداهایی که در موسیقی سنتی ایرانی می خوانند اگرچه خواننده های توانمندی هستند اما صدای آن ها از یک جنس و خانواده هستند چه از نظر رنگ صدا و چه از نظر سبک تنوع زیادی ندارند و آثار ماندگاری هم برایشان ساخته نشده است.
ثبت دیدگاه