به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، پیشرفت تکنولوژی همان‌طور که باعث راحتی زندگی ما می‌شود، ممکن است فوبیا‌هایی نیز برای هرکدام‌مان ایجاد کند.
وبیا (Phobia) ترس شدید و پایداری است که زندگی عادی فرد را کاملا مختل می‌کند. ترس از ارتفاع یا عنکبوت یا قرار گرفتن در مکانی تنگ و باریک از فوبیا‌های رایج بین مردم محسوب می‌شود. ترس از زیر نظر بودن یا وحشت از‌دست‌دادن فرصت‌های استفاده از فناوری، فوبیا‌هایی منطقی هستند که با پیشرفت تکنولوژی و به‌صورت ناخود‌آگاه ایجاد می‌شوند.
بسیاری از ما از زمانی که در پلتفرم‌های اجتماعی به‌هدر می‌دهیم، ناراضی هستیم یا با دریافت تعداد زیادی ایمیل کلافه می‌شویم یا با اخبار‌ی که هر روزه درباره عملکرد نامناسب شرکت‌های فناوری منتشر می‌شود، افسرده و ناراحت می‌شویم.
در این میان، ممکن است برخی بیشتر از دیگران آسیب ببینند و ترس از چیره‌شدن فناوری بر زندگی، آن‌قدر برایشان پررنگ شود که دیگر نتوانند به‌راحتی زندگی کنند و حتی ممکن است بدون آنکه نام فوبیایی را بدانند، دچارش شوند. چند نمونه فوبیای منطقی را بررسی می‌کنیم.
نوموفوبیا به‌معنی ترس از جدایی از گوشی یا هراس از در دسترس نبودن آن یا ترس از تمام شدن باتری گوشی است. بعد از همه‌گیری استفاده از گوشی‌ها و شبکه‌های اجتماعی و استفاده مردم از این پلتفرم‌ها، اغلب مردم زمانی که به گوشی‌های خود دسترسی نداشتند، احساس نگرانی می‌کردند. در سال ۲۰۰۸ (۱۳۸۷)، مؤسسه تحقیقاتی YouGov اولین‌بار این عارضه را نوموفوبیا (NOMOPHOBIA: NO MObile PHone PhoBIA) نامید.
در آن زمان، اداره پست انگلیس به‌کمک این مؤسسه تحقیقی روی ۲،۱۶۳ کاربر گوشی هوشمند انجام داد تا میزان وابستگی آنان به گوشی‌های هوشمند را بسنجد. طبق نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیق، ۵۳ درصد از این افراد هنگامی که فقط برای مدت کوتاهی به گوشی خود دسترسی نداشتند، عصبی و مضطرب می‌شدند.
بعد از این نظرسنجی، مطالعات بسیاری درباره عارضه یادشده انجام شد که همگی از ارتباط مستقیم این فوبیا با مسائلی مانند افسردگی مزمن و اختلالات خواب و اعتماد به نفس پایین حکایت داشتند. بسیاری از جوانان با گوشی خود به حمام می‌روند و نوجوانان بسیاری نیز اعلام کرده‌اند که ترجیح می‌دهند انگشت کوچک خود را از دست دهند تا بدون گوشی بمانند. ترس از آنتن ندادن خط موبایل یا ترس از تمام‌شدن شارژ گوشی یا ترس از گم‌کردن آن جنبه‌های دیگری از نوموفوبیا به‌شمار می‌روند.
اسکوپوفوبیا (ترس از زل‌زدن)
اسکوپوفوبیا (Scopophobia) یا اسکوپتوفوبیا (scoptophobia) یا اُفتالموفوبیا (ophthalmophobia) اختلالی است که در آن، فرد با دیده‌شدن در جمع یا زل‌زدن دیگران به او، مضطرب می‌شود.
در سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷)، مجله‌ای هندی نتیجه مطالعه موردی خود درباره اسکوپوفوبیا را منتشر کرد. این مطالعه ماجرای زنی ۵۴ ساله را بیان می‌کرد که وسواس فکری و نگرانی‌اش درباره حفظ حریم خصوصی دیجیتالی، او را به‌شدت آشفته کرده بود. این شخص بعد از خواندن گزارش‌هایی درباره اقدامات هکر‌ها و فاش‌شدن اطلاعات شخصی افراد، سراسیمه و پریشان به دکتر مراجعه و نگرانی عمیقش را بابت امنیت خود مطرح کرد.
با اینکه چنین ترسی در همه افراد وجود دارد و کاملا رایج است، اسکوپوفوبیا باعث از هم پاشیده شدن زندگی این زن ۵۴ سال شد. او از باز‌کردن اینباکس و بررسی ایمیل‌هایش هراس داشت و به علت ترس از انجام فرایند‌های آنلاین بانکی، دیگر نمی‌توانست صورت‌حساب‌هایش را آنلاین پرداخت کند. دکتر عارضه او را فوبیا از اینترنت نامید و در تشخیصش نوشت:
«اگرچه حفظ امنیت باید امری جدی تلقی شود، وسواس فکری ناشی از آن می‌تواند به اجتناب از کار با کامپیوتر منجر شود.»
این نام‌گذاری آن‌چنان مدنظر محققان حفظ حریم خصوصی دیجیتالی قرار نگرفت و آنان اصطلاح اسکوپوفوبیا به‌معنی ترس بیش‌از‌حد از خیره‌شدنِ دیگران را برای نام‌گذاری این عارضه انتخاب کردند.
رادیوفوبیا (ترس از پرتو‌های هسته‌ای و امواج یونیزان)
رادیوفوبیا (Radiophobia) ترس مبالغه‌آمیز از قرارگرفتن در‌معرض امواج الکترومغناطیس و تأثیرپذیری منفی از آن‌ها است. با توجه به اینکه مقادیر زیادی اشعه برای سلامتی مضر و حتی کشنده است، قرار گرفتن در معرض این تشعشعات می‌تواند ترس فراوانی در انسان ایجاد کند. با شروع پاندمی کرونا، بسیاری از مردم تئوری‌های بی‌اساسی درباره ارتباط فناوری ۵G با سرطان و کرونا مطرح کردند؛ اما این فوبیا و ترس از امواج رادیویی و تشعشعات به ده‌ها سال قبل برمی‌گردد.
اصطلاح رادیوفوبیا اولین‌بار در اوایل دهه‌ی ۱۹۰۰ و چند سال پس از استفاده پزشکان از اشعه‌ی ایکس روی بیماران استفاده شد. در اولین روز‌های رونمایی این فناوری، کارگران کارخانه تولید لوله‌های اشعه‌ایکس با قرارگرفتن در‌معرض تشعشعات دچار سوختگی شدند و حتی پزشکان به‌ناچار دست یکی از آن‌ها را قطع کردند. با توجه به این اتفاق‌ها، محتاط‌بودن در مواجهه با این دستگاههای پزشکی، در آن زمان منطقی به‌نظر می‌رسید.
چند سال بعد، انفجار رآکتور‌های هسته‌ای نیروگاه چرنوبیل روسیه اتفاق افتاد و آسیب‌های زیادی برای مردم به‌وجود آورد. در ابتدا، رادیوفوبیا فقط به ترس از پرتو‌های هسته‌ای و امواج یونیزان اطلاق می‌شد؛ ولی با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، قرار گرفتن در‌معرض بی‌خطر‌ترین تشعشعات الکترومغناطیسی مانند امواج موبایل نیز برای برخی به فوبیا تبدیل شد؛ به‌طوری‌که در دنیای مدرن امروز نیز بسیاری از افراد هر پدیده غیرطبیعی در جامعه یا محیط‌زیست را به تشعشعات الکترومغناطیسی نسبت می‌دهند.
نکته مهم درباره تشعشعات دستگاههای پزشکی مدرن این است که دستگاههای امروزی بسیار ایمن‌تر از دستگاههای استفاده‌شده در سال ۱۹۰۳ (۱۲۸۲) هستند و با قرارگرفتن در‌معرض تشعشعات این دستگاه‌ها، خطری شما را تهدید نمی‌کند.
سایبرفوبیا (ترس از کار با کامپیوتر)
سایبرفوبیا (Cyberphobia) ترس از کار با کامپیوتر و ابزار‌های الکترونیکی است و معمولا به علت تجربیات ناخوشایندی مانند هک‌شدن در افراد به‌وجود می‌آید. افرادی که به سایبرفوبیا دچار هستند، این ترس را به شکل‌های گوناگونی تجربه می‌کنند. برای مثال، برخی خیال می‌کنند که صلاحیت کافی برای کار با کامپیوتر‌ها را ندارند و برخی دیگر نگران این هستند که به‌واسطه پیشرفت کامپیوتر‌ها، شغلشان را از دست بدهند و برخی دیگر نیز از این می‌ترسند که کامپیوتر‌ها داده‌های شخصی‌شان را ضبط و از آن‌ها برای مقاصدی شوم استفاده کنند.
این افراد همیشه بهانه‌ای برای اجتناب از کار با کامپیوتر و ابزار الکترونیکی پیدا می‌کنند. ذکر این نکته نیز لازم است که سایبرفوبیا را می‌توان با یادگیری تدریجی فناوری‌های جدید درمان کرد.
تلفنوفوبیا (ترس از تماس تلفنی)
تلفنوفوبیا (telephonophobia) بی‌میلی یا ترس از پاسخ‌دادن یا برقراری تماس تلفنی است. افراد دچار تلفنوفوبیا معمولا نگران این مسئله هستند که در تماس‌های تلفنی قضاوت شوند یا سخنی احمقانه به‌زبان بیاورند. این افراد معمولا تعاملات مستقیم و رو‌در‌رو را به برقراری تماس تلفنی ترجیح می‌دهند؛ زیرا در این نوع از تعاملات، می‌توانند به نشانه‌های غیرکلامی چهره طرف مقابل پی ببرند.
سلفیفوبیا (ترس از سلفی‌گرفتن)
سلفیفوبیا (Selfiephobia) ترس از گرفتن سلفی است. واژه سلفی نخستین‌بار در سال ۲۰۰۲ (۱۳۸۱) و در استرالیا به‌کار رفت و به‌سرعت در جهان فراگیر شد؛ تا جایی که حتی در سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲) به‌عنوان واژه سال انتخاب شد.
این روز‌ها سلفی‌ها به جزئی جدانشدنی از زندگی افراد و جمع‌های دوستانه تبدیل شده است و افراد بیشترِ این عکس‌ها را در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به‌اشتراک می‌گذارند. افراد مبتلا به سلفیفوبیا همیشه نگران این مسئله هستند که چهره‌شان مناسب سلفی‌گرفتن نباشد و در عکس‌های سلفی زیبا به‌نظر نرسند.
اکسپنسیوتکوفوبیا (ترس از پرداخت هزینه برای فناوری گران‌قیمت)
اکسپنسیوتکوفوبیا (Expensivetechophobia) ترس از پرداخت هزینه‌ای هنگفت برای فناوری گران‌قیمتی است که فرد اطلاعات کمی درباره‌اش دارد. مردد بودن درباره خریدن فناوری جدید امری طبیعی است؛ اما هراس غیرطبیعی درباره این موضوع را می‌توان به‌نحوی اکسپنسیوتکوفوبیا تلقی کرد.
نواینترنتفوبیا (ترس از دسترسی‌نداشتن به اینترنت)
نواینترنتفوبیا (Nointernetphobia) ترس از دسترسی‌نداشتن یا قطع‌شدن اینترنت است. امروزه، اغلب ما به‌محض وارد‌شدن به هتل یا رستوران یا حتی کافی‌شاپ، قبل از هر کاری رمز وای‌فای را درخواست می‌کنیم.
بسیاری از افراد در زمان قطعی اینترنت، نمی‌دانند روزشان را چگونه بگذرانند و این ترس گاهی آن‌قدر زندگی افراد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد که همه برنامه‌ریزی‌های روزانه‌شان را به‌گونه‌ای انجام می‌دهند که در مکان‌های مجهز به اینترنت وقت بگذرانند.
لورِموفوبیا (ترس از گم‌کردن ریموت تلویزیون)
لورِموفوبیا (Loremophobia) ترس از گم‌کردن کنترل از راه دور تلویزیون است. امروزه، ریموت‌های زیادی برای دستگاههای مختلف اطراف ما وجود دارد که هرکدام با پیشرفت تکنولوژی روز‌به‌روز در ابعاد کوچک‌تری به بازار عرضه می‌شوند. ترس شدید از گم‌کردن ریموت تلویزیون و از‌دست‌دادن برنامه‌های دلخواه و اخبار در بین افراد به‌حدی رایج شده است که اصلاح لورِموفوبیا را به این ترس اطلاق می‌کنند.
در آخر به دو فوبیای جالب دیگر اشاره می‌کنیم که احتمالا اغلب ما به آن‌ها مبتلا هستیم: درُسمارتویپیا (Drosmartoiphobia) یا ترس از انداختن گوشی در توالت و فُرماسپاسفوبیا (Formaspassphobia) یا ترس فراموش‌کردن رمز‌های عبور.
در دنیای مدرن امروز، زندگی بدون فناوری مدرن عملا غیرممکن است؛ اما هم‌زمان افراد زیادی نیز به فوبیا‌هایی درباره استفاده از این فناوری‌ها دچار می‌شوند.
ثبت دیدگاه