مشخصه انواع کابل ها و کد گذاری سیم و کابل برق (علائم اختصاری سیم و کابل)
فهمیدن حروف اختصاری سیم و کابل گاهی به کار خیلی سختی تبدیل می‌شود. اوضاع وقتی بدتر می‌شود که بفهمیم انواع استانداردهای نامگذاری سیم و کابل و برق (مثلا کدگذاری سیم و کابل برق بر اساس استاندارد IEC 60446 یا کدگذاری سیم و کابل برق بر اساس استاندارد GB/T 5023 و غیره) هم وجود دارند؛ استانداردهایی که چه برای کد گذاری کابل های ابزار دقیق و چه برای تشخیص علامت اختصاری کابل زره دار، می‌توانند به عصای دست یا دردسر تمام‌نشدنی تبدیل شوند. به این قضیه، بحث کدگذاری رنگی سیم و کابل برق را هم اضافه کنید.
بامردم در این مطلب تصمیم دارد تا یک راهنمای جامعه برای علائم اختصاری روی کابل به شما ارائه کند. ما این مطلب را به کمک دکتر سید مبین موسوی، کارشناسی ارشد مهندسی برق قدرت و رئیس تعمیرات برق قدرت در پتروشیمی آبادان آماده کردیم.
در صورتی که فقط به دنبال جدول راهنمای علائم اختصاری هستید، می‌توانید به پایین صفحه بروید.
چطور علامت های روی سیم و کابل برق را بخوانیم؟
وقتی به یک فروشگاه اینترنتی سیم و کابل برق (مثلا amiranbargh.com) مراجعه کنید، احتمال دارد مشخصات سیم و کابل فقط به صورت به صورت کاتالوگ ارائه شده ویا مثل فروشگاه اینترنتی تجهیزات شبکه netran.net به صورت جدول‌هایی در محصولات درج شده باشد.
مهندس موسوی به ما می‌گوید:
شناخت علائم اختصاری کابل های برق امری ضروری و لازم برای مهندسان، تکنسین های برق و ابزار دقیق و تمامی کارشناسانی که در این حوزه فعالیت هستند دارند، الزامی است. کارایی این اطلاعات در پروژه ها برای سه سطح مهندسین طراح، مجری و نظر برای متخصصین بدیهی شمرده می‌شود.
مهندس طراح می‌بایست خواسته خود در مورد کابل قابل استفاده را با این علائم اختصاری کابل به مهندس مجری و ناظر منتقل کند؛ علاوه بر آن که علائم مشخصه کابل های برق برای مشتریان این صنعت هم مفید خواهد بود.
همچنین در سطح تعمیر و نگهداری با توجه به تنوع کابل های موجود در سایت ابتدا از روی نقشه ها کابل شناسایی و مشخصات فنی کابل مشخص گردیده و سپس در صورت نیاز جهت خرید سفارش با توجه به جداول و علائم ثبت شده یا از طریق اطلاعات طبقه بندی کالا تهیه و اقدام اصلاحی توسط تکنسین ها صورت می‌گیرد.
در ادامه مطلب به معرفی چند استاندارد و معنای حروف اختصاری سیم و کابل ها یا همان علائم اختصاری کابل ها می‌پردازیم.
معنی علائم اختصاری در سیم و کابل چیست؟ شرح انواع علامت های اختصاری کابل های برق و کد گذاری سیم ها
شناخت علایم اختصار اعداد و حروف نوشته شده روی کابل ها امری ضروری لازم و حیاتی برای تمام مهندسین برق و ابزار دقیق و کارشناسان شاغل در این زمینه است. برای درک بهتر بصورت مختصر شرحی از وظایف زره، شیلد و لایه سربی را در ادامه توضیح خواهیم داد (اگر معنی این اصطلاحات را نمیدانید شاید بهتر باشد به دنبال منابع آموزشی مهندسی برق مثل فرادرس استفاده کرده و یا برای آموزش تخصصی به موسسات آموزشی مثل دپارتمان برق و تاسیسات namatek.com مراجعه کنید.)
- زره: معمولا زره که از جنس فولاد گالوانیزه می‌باشد برای جلوگیری از آسیب های مکانیکی می‌باشد
- شیلد: شیلد یا اسکرین یا همان اسکین معمولا از جنس مس بوده و وظیفه حفاظت کابل کنترل از امواج الکترومغناطیس و نویز ها را برعهده دارد همچنین در صورت نیاز به عنوان نول یا ارت نیز استفاده می‌شود.
- لایه سربی: وجود این لایه امکان استفاده از کابل را در شرایط محیطی خاص مانند محیط های حاوی مواد خورنده و حلال ها را مهیا می‌کند، معمولا این کابل ها در صنعت نفت گاز پتروشیمی و به صورت دفنی استفاده میشوند.
مهندس موسوی به ما گفت:
ممکن است در برخی از مقالات یا اسناد فنی با اصطلاح مس آنیل شده مواجه شوید که در واقع آنیل کردن در واقع مجموعه رشته سیم های مسی در کوره (آنیل) گرم میشوند و سپس به آرامی خنک میشوند که هدف از این کار جلوگیری از اکسید شدن مفتول در زمان گرم شدن، افزایش قابلیت ماشین کاری، خواص الکتریکی، کار سرد و پایداری ابعاد می‌باشد.
پرکاربردترین استاندارد مورد استفاده در مشخصه کابل ها
از پرکاربردترین استاندارد های کد گذاری کابل های برق و ابزار دقیق در ایران باید به این موارد اشاره کرد:
- استاندارد IEC استاندارد بین المللی،
- استاندارد VDE مربوط به کشور آلمان،
- استاندارد BS مربوط به کشور انگلستان،
- استاندارد GB مربوط به کشور چین
- استاندارد ISIRI مربوط به ایران
برای سهولت کار در شناخت علائم مشخصه کابل ها به شرح استاندارد بین المللی IEC می‌پردازیم.
استاندارد بین المللی IEC60227 به توصیف روش های تست، ابعاد و کاربرد کابل های یک یا چند رشته انعطاف پذیر می‌پردازد که برخی از مهم ترین موضوعات آن به شرح جدول زیر می‌پردازد. در ایران بیشتر از علائم اختصاری استاندارد VDE استفاده می‌شود که در جداول زیر به شرح هر یک می‌پردازیم.
استاندارد VDE0295 به شرح مشخصات و الزامات کابل ها و علائم اختصاری کابل های برق می‌پردازد. همچنین این استاندارد معادل استاندارد IEC60228 می‌باشد.
| بخش | موضوع استاندارد | سایر مشخصات |
|---|---|---|
| اول | الزامات کلی برای کابل های عایق دار و سیم های منعطف از جمله ساختار و مواد آنها |
|
| دوم | استاندار مختلفی برای اندازه گیری ویژگی های الکتریکی، مکانیکی و دیگر ویژگی های کابل ارائه می‌دهد. |
|
| سوم | الزامات مربوط به مواد عایق و محافظ کابل های برقی و آزمون ها را معرفی می‌کند. |
|
| چهارم | برای کابل های با ولتاژ 600/1000 ولت الزامات خاصی برای رسانا ها عایق و سایر اجزا و حصول اطمینان از عملکرد ایمن و کارآمد. |
|
| استاندارد مشخصات و الزامات کابل ها و علائم اختصاری کابل های برق VDE0295 | |||
|---|---|---|---|
| ۱) استاندارد | ۲) نوع هادی | ||
| (N) | N | A | |
| مشابه VDE | VDE | مس | آلومینیوم |
| ۳) جنس عایق | |||
| 2X | 2Y | Y | |
| پلی اتیلن مستحکم | پلی اتیلن | پی وی سی | کاغذ اشباع |
| ۴) اسکرین | |||
| C | CW | CE | S |
| هادی هم مرکز مسی | هادی هم مرکز مسی موجی شکل | هادی هم مرکز مسی روی هسته | حفاظ حاوی سیم مسی |
| SE | H | F | |
| حفاظ حاوی سیم مسی روی هسته | لایه های هادی | مقاوم در برابر آب | |
| ۵) زره | |||
| B | F | G | R |
| نوار فولادی | سیم فولادی گالوانیزه تخت | سیم فولادی گالوانیزه مارپیچ | سیم های فولادی گالوانیزه گرد |
| ۶) غلاف | |||
| A | K | KL | |
| الیاف کنفی | سربی | آلومینیوم نازک | |
| Y | 2Y | ||
| پی وی سی | پلی اتیلن | ||
| ۷) هادی حفاظتی | ۸) تعداد رشته های کابل | ۹) سطح مقطع هادی | |
| J | O | # | # |
| دارای هادی حفاظتی | بدون هادی حفاظتی | تعداد رشته های کابل | سطح مقطع هادی |
| ۱۰) شکل هادی | |||
| r | s | o | e |
| سطح مقطع گرد | سطح مقطع مثلثی | سطح مقطع بیضی | هادی مفتولی |
| m | h | V | ۱۱) ولتاژ نامی |
| هادی افشان | هادی با مقطع گرد توخالی | هادی فشرده | KV |
علائم اختصاری کابل های 750/450 ولت (فشار ضعیف- LOW VOLTAGE)
جدول اطلاعات تکمیلی جهت کابل ها فشار ضعیف:
| مشخصه کابل | معنی | مشخصه کابل | معنی | مشخصه کابل | معنی |
|---|---|---|---|---|---|
| Z | کابل مسطح با سیم پروفیلی | LH | کابل رابط بار مکانیکی سیب | O | پایدار در برابر روغن (حالت خاص) |
| GB | حفاظ فولادی مارپیچ برای مستحکم کردن زره | MH | کابل رابط بار مکانیکی متوسط | U | تاخیر انداز شعله (حالت خاص) |
| C | کابل دارای سیم نول | SH | کابل رابط بار مکانیکی سنگین | W | پایدار در برابر آب و هوا و عوامل جوی (حالت خاص) |
| E | کابل دارای سه غلاف سربی | SSH | کابل رابط بار های مخصوص | C | حفاظ بصورت بافت (حالت خاص) |
| H | ورق متالیزه برای محدود کردن میدان مغناطیسی (اسکین) | S | کابل کنترل | D | حفاظ با سیم مسی (حالت خاص) |
| SE | حفاظ مسی که دور هر یک از سیم های کابل چند رشته پیچیده می‌شود (بجای ورق متالیزه) | LS | کابل کنترل سبک | S | بافت سیم فولادی جهت حفاظت مکانیکی (حالت خاص) |
| X | پی وی سی شبکه ای شده (مواد عایق) | FL | کابل تخت | Y | پی وی سی |
| G | الاستومرها (مواد عایق) | SI | کابل سیلیکونی | X | پی وی سی شبکه شده |
| HX | مواد بدون هالوژن (مواد عایق) | GL | رشته شیشه ای (فیبر نوری) | G | الاستومرها |
| A | سیم تک رشته مفتولی | LI | رشته استراند شده مطابق استاندارد VDE0812 | HX | مواد بدون هالوژن |
| D | سیم مفتولی | LIF | رشته استراند شده از مفتول های خیلی نازک مطابق استاندارد VDE0812 | P | پلی اورتان |
| AF | سیم تک رشته با هادی افشان | T | سیم مهار (حالت خاص) |
همچنین جدول زیر به شناخت سایر علایم اختصاری به کار رفته در کد گذاری اختصاری سیم ها کمک می‌کند.
| مشخصه کابل | معنی |
|---|---|
| NYA | سیم مفتولی با روکش پی وی سی |
| NYAF | سیم افشان با روکش پی وی سی |
| NYM | سیم مقاوم در برابر رطوبت |
| NYFA | سیم جهت لوستر و روشنایی |
| NYZ | سیم با روکش پی وی سی مخصوص مصارف لوازم خانگی |
| NYFAZ | سیم دو لا برای مصارف روشنایی |
| NSYA | سیم مخصوص با روکش پی وی سی برای سیم کشی ساختمان |
| Y | سیم تلفن و سیستم های اعلان |
| T | کابل کواکسیال (آنتن و دوربین مداربسته) |
علاوه بر اطلاعات فوق معمولا با مشاهده مشخصات و علایم اختصاری قید شده روی کابل ها به نام شرکت سازنده و یک عدد که با افزایش یا کاهش متراژ کابل را نمایش می‌دهد را میتوان دید.
همچنین در زمان ثبت سفارش توسط مهندسین برق و ابزار دقیق می‌بایست اطلاعات کامل و دقیق در اختیار تامین کننده قرار گیرد تا در زمان تامین مغایرت فنی وجود نداشته باشد بنابراین برخی از اطلاعات مورد نیاز به شرح زیر می‌باشد.
طبقه بندی (CLASSIFICATION): هادی الکتریکی کابل ها
طبقه بندی (CLASSIFICATION): هادی الکتریکی کابل ها به چهار طبقه تقسیم بندی میشوند.
- CLASS1: هادی خشک
- CLASS2: هادی نیمه افشان
- CLASS5: هادی افشان و منعطف
- CLASS6: هادی بسیار افشان و منعطف (با تعداد رشته بیشتر و نازک تر نسبت به CLASS5)
چند مثال از نامگذاری کابل
مثال 1: کابل مسی شیلدار سرب دار و زره دار (N2XCYKYRY):
- N: استاندارد VDE با هادی مسی
- 2X: عایق پلی اتیلن مستحکم (XLPE)
- C: اسکرین (اسکین) یا شیلد مسی هم مرکز( مفتولی)
- Y: عایق پی وی سی
- K: غلاف سربی
- Y: عایق پی وی سی
- R: زره (آرمور) سیم های فولادی گالوانیزه
- Y: عایق پی وی سی
مثال2: سیم مسی افشان با عایق مسی(NYAF 1*2.5)
- NYAF: سیم افشان مسی با روکش پی وی سی (منعطف)
- 1: سیم تک رشته (دارای یک هادی و یک عایق روی آن)
- 2.5: سایز هادی بر حسب میلیمتر مربع
ثبت دیدگاه