کارگاه آهنگسازی چیست؟ در رشت برگزار شد

غروب روز شنبه ۱۱ آذر ساعت ۱۸، کارگاه “آهنگسازی چیست؟” در خانه فرهنگ گیلان با استقبال خوب علاقمندان موسیقی و آهنگسازی برگزار شد.

مدرس این کارگاه علی احمدی‌فر آهنگساز و مدرس علوم آهنگسازی بود که برای علاقمندان جوان این کارگاه درباره اهمیت دانستن درباره تکنیک‌های آهنگ‌سازی و اصولا مفهوم آهنگ‌سازی سخن گفت، احمدی‌فر، ابتدا دربارۀ انتزاعی بودن هنر موسیقی با استفاده از مثال‌هایی از نقاشی انتزاعی سخن گفت و سپس به مفهوم واژۀ کمپوزیسیون در هنرهای مختلف پرداخت. اینکه در هنرهای مختلف واژۀ کمپوزیسیون به معنای ترکیب‌بندی است و در موسیقی علاوه بر این معنی، به معنای قطعۀ موسیقی نیز هست. به همین دلیل آهنگسازراcomposer  می‌نامند. و به همین دلیل است که بسیاری از اصطلاحات تخصصی موسیقی در هنرهای دیگر کاربرد دارد،مثل: هارمونی، تنالیته، ریتم و … وی به توضیح این مسئله پرداخت که واژه کمپوزیسیون composition  در نقطه مقابل improvisation قرار می‌گیرد. در کمپوزیسیون، آهنگساز یا همان مولف موسیقی، فعالیتی را قبل از اجرا انجام می‌دهد که در نهایت منجر به ارائه یک کمپوزیسیون مکتوب به صورت پارتیتور موسیقی می‌گردد. هرچند گاهی مرز واضحی بین این دو واژه وجود ندارد و حتی برخی صاحب‌نظران اعتقاد دارند بداهه چون خلق در لحظه است می‌تواند یک کمپوزیسیون محسوب شود، اما بداهه با اینکه معنای آن در تضاد با کمپوزیسیون است اگر کمپوزیسیون باشد! پدیده‌ای است که دوباره به طور دقیق نمی‌توان آنرا ارائه داد و با گذشت زمان دچار تغییر یا فراموشی خواهد شد مگر اینکه ضبط گردد. با اینکه در تاریخ موسیقی و آثارِ (کمپوزیسیون) آهنگسازان، بداهه‌پردازی به عنوان یک تکنیک در دوره‌های مختلف مثل باسو‌کنتینوئو در باروک یا کادنزا در کنسرتوی کلاسیک یا موسیقی آلئاتوریک در موسیقی مدرن وجود داشته اما توسط آهنگ‌ساز در پارتیتور مکتوب گردیده و دقیقا همان پارتیتور توسط مدیوم (نوازنده یا خواننده و یا آنسامبل موسیقی) اجرا گردیده است، در مقابل، در فرهنگ‌های فولک، مدیوم اجرایی در نقش راوی موسیقی بومی و محلی آن ناحیه قرار می‌گیرد. علی احمدی‌فر در ادامه برنامه پس از پخش قطعاتی از آهنگ‌سازان دوره‌های مختلف تاریخ و سبک‌های گوناگون موسیقی هنری، با معرفی عناصر صوت و بافت‌های موسیقی به علومی که یک آهنگساز باید بیاموزد پرداخت. به این ترتیب، بافت مونوفونی یا تک‌صدایی که به یک ملودی تنها می‌پردازد و پرسپکتیو صوتی ندارد، بافت هوموفونی که دانش هارمونی و توانایی ایجاد پرسپکتیو برای یک ملودی را ایجاد می‌کند و همینطور بافت کنتراپونتال که بر پایۀ دانش کنترپوان، توانایی کاربرد همزمان دو یا چند ملودی مستقل را با پشتوانۀ علم هارمونی به کار می‌گیرد، را توضیح و تشریح کرد. وی به معرفی بافت هتروفونی که هم در موسیقی کلاسیک و ژانرهای مختلف موسیقی استفاده می‌شود پرداخت و اینکه بخش قابل توجهی از موسیقی ملل و موسیقی خاورمیانه و یونان باستان و بالاخص بخش قابل ملاحظه‌ای از گنجینۀ موسیقی ایرانی با بافت هتروفونی است، پرداخت.
احمدی‌فر در این جلسه اشاره کرد که هنر موسیقی به عناصر صوت یعنی pitch، کشش صدا، تمبر صوتی و دینامیک وابسته است و علوم تئوری ابتدایی تا پیشرفتۀ موسیقی و علوم کلاسیک آهنگ‌سازی که دانستن آنها علاوه بر آهنگ‌سازان نیاز هر موسیقی‌دانی است، علاوه بر علوم هارمونی و کنترپوان، دانش ارکستراسیون و فرم و آنالیز موسیقی را نیز شامل می‌شود که پس از آن، آموختن علوم هارمونی مدرن و آشنایی با تکنیک های آهنگ‌سازی معاصر و به طور کل هرآنچه که از گستردگی و عظمت تاریخ موسیقی به ما ارث رسیده است لازمه دانش هر آهنگ‌ساز قرن بیست و یکمی است. همه اینها مواردی است که یک آهنگ‌ساز به آنها نیاز داشته و در نهایت یک آهنگ‌ساز با گسترش دانش تکنیکال خود و کسب تجارب تاریخی از آثار آهنگسازان برجسته در نهایت با نبوغ و خلاقیت شخصی به آهنگ‌سازی خواهد پرداخت.

در انتهای کارگاه آهنگسازی چیست؟ علی احمدی‌فر با توضیح درباره برنامه‌های کارگاه تخصصی موسیقی در خانه فرهنگ گیلان با علاقمندان حاضر در جلسه پیرامون موضوعات این کارگاه‌ها و کلاس‌های تخصصی تبادل نظر کرد و این کارگاه ساعت ۲۰ با تشویق و توجه علاقمندان موسیقی در خانه فرهنگ گیلان به پایان رسید.