خانه فرهنگ گیلان برگزار می‌کند:
درس‌گفتارهای تاریخ هنر
امیر کمالی
دوره سوم: بریل‌خوانیِ نقش مقصود
گفتارهایی در باب سیاست، جامعه، فلسفهٔ اخلاق، عشق و تفکر انتقادی در شعر حافظ
مهلت ثبت‌نام: ۲۶ دی ۱۴۰۲
بریل‌خوانیِ نقش مقصود
(گفتارهایی در باب سیاست، جامعه، فلسفهٔ اخلاق، عشق و تفکر انتقادی در شعر حافظ)
از قرن هشتم هجری به این سو، ما دو تاریخ ادبیات داشته‌ایم؛ یکی تاریخ‌نگاری رایج دربارهٔ مشاهیر و آثار برجستهٔ ادبی، و دیگری تاریخِ حافظ‌پژوهی. تلاش برای فهم زیر و بم اسرار شعر و شاعریِ اویی که به چندین دلیل، اصلی‌ترین نماینده تاریخ فرهنگ فارسی تا به امروز بوده، جاذبه عجیبی دارد که غالب پژوهشگران ادبی با سلايق متضاد را شیفتهٔ خود کرده است. از این‌رو بعد از وفات او تا به روزگار ما، قسمت عظیمی از مطالعات ادبی به تأمل، پیرامون کار او اختصاص یافته است. در آلمان، فرانسه و انگلستان نیز هواخواهان نامدار او کم نبوده‌اند.
از دوران حافظ تا به امروز، شعر او به دلیل شگردهایی که در خلق معانی درخشان و استفاده از آرایه‌های نبوغ‌آمیز ارائه کرده، هر دم بیش از پیش جادوی مرموز خود را به رخ کشیده است. و البته شاید اطلاعات اندک دربارهٔ زندگی او و جای خالی جواب پرسش‌های مهم زندگی‌نامه‌ای او، در این مرموز و جادویی بودن بی‌تأثیر نبوده است. ولی تا آنجا که به غزلیات بجا مانده از او مربوط است، باید اذعان داشت که کثرت نوشته‌ها اعم از کتاب‌ها، مقالات و رساله‌ها دربارهٔ حافظ این گمان را تقویت کرده که دیگر بیش از این، سخن تازه‌ای دربارهٔ او نمی‌توان گفت یا یافت.
اما مسلح شدن به تفکر انتقادی مدرن، و فراخواندن شاعر به عرصه گفتگو با عصر ما، مجال محک زدن ایده‌هایی نو در شعر او را فراهم می‌سازد. به این اعتبار، می‌توانیم در جهان شعر او بار دیگر به دنبال مسئله‌هایی باشیم که متأسفانه تا امروز از دیدرس بسیاری پوشیده مانده است.
طی ۴ جلسهٔ دورهٔ دوره حاضر، پیش از هر چیز می‌کوشیم از تکرار مکرّرات فاصله بگیریم؛ و منظرهای جدیدی به شعر او را بیازماییم. مهمترین عناوینی که دوره حاضر به آن‌ها اختصاص دارد عبارتند از:
تحلیل سیاست‌های شعری حافظ؛ فلسفهٔ رستگاری در ساخت شعری او، ایجاد اتصالی‌های عمیق میان اخلاق و شعر؛ پیش نهادن بدیل‌هایی برای زندگی طربناک؛ صورت‌بندی فرمول جدیدی از مبارزه-مقاومت؛
بدل ساختن شعر به واکنشی نسبت به زخم‌های اجتماعی؛ دیالکتیک‌های بی‌سابقه و خاصی در خودآگاهی شاعرانه؛ الگوسازی نظام‌مند و ساختاری مفاهیمی که از دوگانه‌های رایج فراتر می‌روند؛ ارتقای توان‌های درونی شعر در جهت سرپیچی از گفتار عرصه نمادين، شعریت و مجال نقد و نفی قدرت‌ها، بدل ساختن کلیتِ دیوان اشعار (بجای تک شعرها) به زندگی‌نامهٔ شخصیت‌هایی تازه تأسیس و … . در مباحث نظری این دوره از آرای متفکرانی همچون والتر بنیامین، تئودور آدورنو، ژک لکان، ژک رانسیر، آلن بدیو و جورجو آگامبن استفاده خواهیم کرد.
ثبت دیدگاه