واکسن آزمایشی «اچ. آی. وی» با موفقیت پادتن موثر را در بدن انسان برانگیخت

 آزمایش‌های بالینی اولیه انجام شده با یک واکسن جدید فرمول‌بندی شده جدید «اچ آی وی» حاکی از توانایی آن در تولید پادتن‌های کمیاب در بدن داوطلبان بوده است.

برای اینکه یک واکسن موثر باشد باید پادتن را در افراد مصون‌شده (واکسن دریافت کرده) بالا ببرد؛ پادتن‌هایی که بتوانند مهاجمان بعدی را خنثی کنند. واکسن همچنین باید ایمن باشد به این معنی که برای اکثریت بزرگی از افرادی که واکسن می‌زنند واکنش یا اثر جانبی مهم نداشته باشد.

یک واکسن طراحی شده جدید برای بیماری «اچ آی وی» (ایدز) در مراحل اولیه آزمایش‌های بالینی با همین چالش‌های آشنا روبرو است طوری که در یک جنبه موفقیت داشته اما در جنبه دیگر خیر.

با این حال در همین حد هم یک پیشرفت محسوب می‌شود؛ زیرا تولیدکنندگان این واکسن آن را از نو فرمول‌بندی کرده‌اند تا ایمنی آن را در مطالعات بعدی ارتقا دهند. همچنین تازه‌ترین نتایج آزمایش‌ها نشان داده این واکسن با موفقیت توانسته پادتن‌های بسیار خنثی‌کننده‌ای در شمار کمی از افراد تولید کند.

پادتن‌های بسیار خنثی‌کننده (bnAbs) هدف‌گیرنده اچ‌آی‌وی اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی و در جریان اوج همه‌گیری این بیماری در برخی افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی کشف و توان بالقوه این پادتن‌ها خیلی زود آشکار شد. این پادتن‌ها می‌توانند گونه‌های مختلفی از ویروس اچ‌آی‌وی را شناسایی و خنثی کنند. این ویروس تنوع ژنتیکی و تغییر شکل دهنده است که از شناسایی شدن توسط سیستم ایمنی بدن می‌گریزد.

اما از آن زمان تاکنون با وجود گذشت نزدیک به چهار دهه هنوز یک واکسن تولید نشده که پادتن‌های یادشده در انسان‌ها (چه برسد به تولید واکسن برای اچ آی وی) را تولید کند.

برای درک دشواری برانگیختن سیستم ایمنی بدن در تولید این پادتن‌ها باید بدانیم پادتن‌های بسیار خنثی‌کننده تنها در بدن ۱۰ تا ۲۵ درصد از افراد مبتلا به ایدز تولید می‌شود و ساخته شدن آنها هم سال‌ها زمان می‌برد.

از این رو، این خبر که یک واکسن آزمایش شده در مقیاس کوچک بالینی توانسته پس از تزریق دو دُز در چند نفر پادتن بسیار خنثی‌کننده تولید کند، جای امیدواری دارد.

ویلتون ویلیامز ایمنی‌شناس (ایمنولوژیست) در موسسه واکسن انسانی دوک (DHVI) (در دورهام کارولینای شمالی آمریکا) که هدایت این مطالعه را در دست داشته است می‌گوید: مشاهده اینکه با این مولکول واکسن توانستیم ظرف چند هفته شاهد ظهور پادتن‌های خنثی کننده باشیم بسیار مهیج است.

این واکسن جدید ویروس اچ آی وی ۱ را هدف قرار می‌دهد که متداول‌ترین نوع از میان دو نوع ویروس عامل بیماری ایدز است.

مرحله اول این آزمایش در سال ۲۰۱۹ شروع شد؛ اما پس از بروز یک واکنش حساسیت‌زای شدید در یکی از شرکت‌کنندگان متوقف شده بود. این واکسن پس از آن مجددا فرمول‌بندی شد و آزمایش‌ها با نسخه جدید شروع شده است. ویلیامز و همکاران داده‌های موجود را تحلیل و مشخص کردند این واکسن پس از تزریق دو دُز یک پاسخ ایمنی نیرومند ایجاد کرده است.