“سرطان دماغ” اصطلاحی عامیانه است و در علم پزشکی  منظور از سرطان دماغ، سرطان بینی و سینوس‌های پارانازال است.

سرطان بینی و سینوس‌های پارانازال

• بینی: حفره‌ای است که در بالای دهان قرار دارد و وظیفه اصلی آن گرم و مرطوب کردن هوای تنفسی و فیلتر کردن ذرات معلق است.
• سینوس‌های پارانازال: حفره‌های پر از هوایی هستند که در استخوان‌های اطراف بینی قرار دارند. این سینوس‌ها به سبک‌تر شدن جمجمه، مرطوب کردن هوای تنفسی و تشدید صدا کمک می‌کنند.

سرطان دماغ در این نواحی زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های پوشاننده بینی یا سینوس‌ها به طور غیرقابل کنترلی شروع به رشد و تکثیر می‌کنند و تومور ایجاد می‌کنند. این تومورها می‌توانند خوش‌خیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. تومورهای بدخیم می‌توانند به بافت‌های اطراف حمله کنند و به سایر قسمت‌های بدن (متاستاز) گسترش یابند.

انواع سرطان دماغ و سینوس‌ها

انواع مختلفی از سرطان دماغ می‌توانند در بینی و سینوس‌ها ایجاد شوند، از جمله:

• کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous cell carcinoma): شایع‌ترین نوع سرطان بینی و سینوس‌ها است.
• آدنوکارسینوما (Adenocarcinoma): این نوع سرطان از سلول‌های غدد مخاطی منشا می‌گیرد.
• ملانوم (Melanoma): نوعی سرطان پوست است که می‌تواند در بینی هم ایجاد شود.
• استئوسارکوم (Osteosarcoma) و کندروسارکوم (Chondrosarcoma): سرطان‌های استخوان و غضروف هستند که می‌توانند در استخوان‌ها و غضروف‌های بینی و سینوس‌ها ایجاد شوند.
• نوروبلاستوم بویایی (Olfactory neuroblastoma): این نوع نادر سرطان از سلول‌های عصبی بویایی در سقف بینی منشا می‌گیرد.

علائم سرطان دماغ یا نشانه‌های سرطان‌های بینی و سینوس‌های پارانازال

در بیشتر موارد، سرطان‌های حفره بینی و سینوس‌های پارانازال به دلیل مشکلاتی که ایجاد می‌کنند، شناسایی می‌شوند. یافتن این سرطان‌ها در افراد بدون علامت نادر است و معمولاً تصادفی اتفاق می‌افتد (در حین انجام آزمایش‌هایی برای بررسی سایر مشکلات پزشکی). علائم و نشانه‌های احتمالی این سرطان‌ها (اغلب فقط در یک طرف) عبارتند از:

• گرفتگی و احتقان بینی که بهتر نمی‌شود یا حتی بدتر می‌شود.
• درد در بالا یا پایین چشم‌ها.
• انسداد یک طرف بینی.
• ترشحات پشت حلق (تخلیه بینی در پشت بینی و گلو).
• خون‌دماغ.
• خروج چرک از بینی.
• مشکلاتی در حس بویایی.
• بی‌حسی یا درد در بخش‌هایی از صورت.
• شل شدن یا بی‌حسی دندان‌ها.
• توده یا برآمدگی روی صورت، کام (بالای دهان) یا داخل بینی.
• اشک‌ریزش مداوم چشم‌ها.
• برآمدگی یک چشم.
• از دست دادن یا تغییر در بینایی.
• درد یا فشار در یکی از گوش‌ها.
• کاهش شنوایی.
• سردرد.
• مشکل در باز کردن دهان.
• بزرگ شدن غدد لنفاوی در گردن (به صورت توده در زیر پوست دیده یا لمس می‌شود).

تشخیص سرطان بینی و سینوس

آزمایشاتی که ممکن است برای کمک به تشخیص سرطان دماغ و سینوس انجام دهید عبارتند از:

• آندوسکوپی بینی (نازواندوسکوپی): در این روش، یک لوله بلند، نازک و انعطاف‌پذیر با دوربین و نور در انتهای آن وارد بینی شما می‌شود تا ناحیه را بررسی کند. این کار می‌تواند ناراحت‌کننده باشد، بنابراین قبل از عمل از شما پرسیده می‌شود که آیا می‌خواهید بی‌حسی در پشت گلوی شما اسپری شود یا خیر.
• بیوپسی (نمونه‌برداری): در این روش، نمونه کوچکی از بافت برداشته شده و بررسی می‌شود. این کار ممکن است در طول آندوسکوپی انجام شود.
• آسپیراسیون با سوزن ظریف: در این روش، مایع و سلول‌ها از یک غدد لنفاوی با استفاده از سوزن گرفته می‌شوند تا مشخص شود که آیا سرطان گسترش یافته است یا خیر.

اگر سرطان بینی و سینوس شما تشخیص داده شود، ممکن است برای کمک به تعیین مرحله و درجه سرطان، سی‌تی اسکن، ام‌آرآی، پت اسکن یا سونوگرافی انجام دهید.

انکولوژی چیست؟

انکولوژی، شاخه‌ای از پزشکی است که به مطالعه، تشخیص، درمان و پیشگیری از سرطان می‌پردازد. سرطان بینی و سینوس‌های پارانازال، که در عامیانه به آن “سرطان دماغ” گفته می‌شود، یکی از انواع سرطان‌هایی است که در حیطه تخصصی انکولوژی قرار می‌گیرد. انکولوژیست‌ها (متخصصان سرطان‌شناسی) با استفاده از روش‌های تشخیصی مانند معاینه فیزیکی، تصویربرداری و نمونه‌برداری، نوع و مرحله سرطان بینی را تعیین کرده و سپس بر اساس آن، بهترین برنامه درمانی را برای بیمار تدوین می‌کنند. این برنامه درمانی ممکن است شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی یا ترکیبی از این روش‌ها باشد. هدف اصلی انکولوژیست‌ها در درمان سرطان بینی، از بین بردن تومور، جلوگیری از گسترش سرطان و بهبود کیفیت زندگی بیمار است.

گروه‌های در معرض خطر سرطان بینی و سینوس

عوامل متعددی شناخته شده‌اند که خطر ابتلا به سرطان بینی و سینوس را افزایش می‌دهند. این عوامل عبارتند از:

• قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض مواد خاص از طریق کار
• سیگار کشیدن
• ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)

درمان‌های سرطان دماغ و سینوس

درمان توصیه شده برای شما به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله مرحله‌ای که سرطان در آن تشخیص داده شده، میزان گسترش آن و سطح کلی سلامت شما.

درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• جراحی برای برداشتن تومور: این کار می‌تواند از طریق جراحی باز یا به صورت جراحی سوراخ کلید (لاپاراسکوپی) از طریق بینی (میکروسرجری آندوسکوپی) انجام شود.
• پرتودرمانی: در این روش از اشعه پرانرژی برای کشتن سلول‌های سرطانی، کوچک کردن تومور قبل از جراحی یا از بین بردن قطعات کوچک تومور که ممکن است بعد از جراحی باقی بمانند، استفاده می‌شود.
• شیمی‌درمانی: در این روش از دارو برای کمک به کوچک کردن یا کند کردن رشد تومور یا کاهش خطر بازگشت سرطان پس از جراحی استفاده می‌شود.

اگر سیگار می‌کشید، ترک آن بسیار مهم است. سیگار کشیدن خطر بازگشت سرطان را افزایش می‌دهد و ممکن است باعث شود عوارض جانبی بیشتری از درمان داشته باشید.

درمان شما توسط یک تیم چند رشته‌ای سرطان سر و گردن (MDT) سازماندهی می‌شود که در مورد گزینه‌های درمانی با شما صحبت خواهند کرد. اغلب ترکیبی از درمان‌ها توصیه می‌شود.

طول عمر سرطان‌های حفره بینی و سینوس‌های پارانازال میزان بقای نسبی 5 ساله چیست؟

میزان بقای نسبی، افراد مبتلا به یک نوع و مرحله سرطان را با افراد در جمعیت کلی مقایسه می‌کند. به عنوان مثال، اگر میزان بقای نسبی 5 ساله برای یک مرحله خاص از سرطان حفره بینی (دماغ) یا سینوس پارانازال 80٪ باشد، به این معنی است که افراد مبتلا به آن سرطان، به طور متوسط، حدود 80٪ به اندازه افرادی که آن سرطان را ندارند، احتمال دارد که حداقل 5 سال پس از تشخیص زنده بمانند.

این اعداد مربوط به میزان بقا از کجا می‌آیند؟

انجمن سرطان آمریکا برای ارائه آمار بقا برای انواع مختلف سرطان، به اطلاعات پایگاه داده نظارت، اپیدمیولوژی و نتایج نهایی (SEER) که توسط موسسه ملی سرطان (NCI) نگهداری می‌شود، متکی است.

پایگاه داده SEER، میزان بقای نسبی 5 ساله برای سرطان حفره بینی و سینوس پارانازال را در ایالات متحده، بر اساس میزان گسترش سرطان، پیگیری می‌کند. با این حال، پایگاه داده SEER سرطان‌ها را بر اساس مراحل AJCC TNM (مراحل I تا IV) گروه‌بندی نمی‌کند. در عوض، سرطان‌ها را به مراحل موضعی، منطقه‌ای و دوردست گروه‌بندی می‌کند:

• موضعی (Localized): هیچ نشانه‌ای مبنی بر گسترش سرطان به خارج از حفره بینی (یا سینوس پارانازال) وجود ندارد.
• منطقه‌ای (Regional): سرطان به خارج از حفره بینی (یا سینوس پارانازال) به ساختارها یا غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته است.
• دور (Distant): سرطان به قسمت‌های دوردست بدن مانند ریه‌ها گسترش یافته است.

میزان بقای نسبی 5 ساله برای سرطان‌ دماغ و سینوس پارانازال

این اعداد بر اساس افرادی است که بین سال‌های 2012 تا 2018 مبتلا به سرطان حفره بینی یا سینوس پارانازال تشخیص داده شده‌اند.

برای اطلاع از طول عمر بیماران سرطانی اینجا کلیک کنید.