چه کسی از کشاورزان حمایت می‌کند؟

 همه ساله با فرا رسیدن آغاز برداشت برنج از شالیزار‌ها، یکی از دغدغه‌های اصلی شالیکاران هزینه‌هایی است که برای برداشت و تبدیل برنج می‌پردازند. کمبود نقدینگی و بدهکار بودن اکثر شالیکاران، باعث می‌شود تمامی هزینه ها در این بخش به صورت کالایی (جنسی) و با پرداخت برنج صورت گیرد. به عنوان مثال هزینه درو و خرمن به قرار زیر است :

۱ – دروگر این وسیله بر دو نوع است :

الف – نوع اول که فقط درو می کند و مزد آن در هکتار توافقی است

ب – نوع دوم که درو و خرمنرا همزمانی در داخل شالیزار انجام می دهد و مزد آن به ازای هر ۱۵ کیسه و در مناطقی ۱۷ کیسه شلتوک ۱ کیسه حق الزحمه است .

۲ – کمباین که تنها کار خرمن را انجام می دهد به ازای هر ۲۰ کیسه شلتوک ۱ کیسه حق الزحمه .

۳ – نرخ خشک کردن و تبدیل شلتوک به برنج سفید به ازای هر یکصد کیلوگرم شلتوک ۳ کیلوگرم برنج سفید یا ۲۵۰۰ ریال وجه نقد بلافاصله بعد از تبدیل دریافت می کند .

ناگفته نمایند که بخش قابل ملاحظه ای از شکستگی برنج بر  اثر آسیب هایی است که کمباین و دروگر بر آن وارد می نماید زیرا این دو وسیله برای گندم طراحی شده و برای شلتوک که دارای اندانی کشیده و باریک و بلند است مناسب نیست و باعث سرشکن و یا آماده دو نیمه شدن شلتوک می شود .

البته خشک کن به شکلی که در تصویر مشاهده می شود و در بسیاری از کارخانجات برنجکوبی دایر است به دلیل اینکه نمی تواند بهنگام خشک کردن شلتوک درصد رطوبت شلتوک را به میزان ۷ درصد در تمام لایه های انباشته تامین نماید در نتیجه میزان درصد شکست برنج را افزایش می دهد که این خود زیان مضاعف برای کشاورز است.

با توجه به قیمت رو به رشد برنج سفید در بازار پرداخت مزد کارخانه دار به صورت (برنجی) هزینه کشاورز به مراتب بیش از ۲۵۰۰ ریال است

نرخ تبدیل بجز بخش‌های معدودی از غرب استان گیلان که بصورت ریالی صورت می‌گیرد در اکثر مناطق استان پرداخت‌ها بصورت جنسی است درحالی که در استان های مازندران و گلستان این پرداخت‌ها به صورت ریالی صورت می‌گیرد و به هیچ عنوان مسبوق به سابقه نیست .

تعیین و تصویب این نرخ باتوجه به این که افراد بسیاری در آن ذینفع هستند می‌بایست در مراجع قیمت‌گذاری استانی صورت گیرد با اینحال در سال جاری براساس اتحادیه شرکت های تعاونی کارخانجات تولید برنج استان گیلان نرخ خشک کردن و تبدیل هر ۱۰۰ کیلو شلتوک معادل ۳ کیلو برنج سفید یا ۲۵۰۰ ریال تعیین گردیده است.

با یک حساب سرانگشتی مشخص می‌شود که گرفتن ۳ کیلو برنج به ازای هر ۱۰۰ شلتوک تناسبی با رقم ۲۵۰۰ ریال تعیین شده ندارد.

اگر فرض کنیم به ازای ۱۰۰ شلتوک ۵۵ برنج سفید تولید شود (که عموماً بالاتر از این رقم است) و نرخ هر کیلو برنج استان را  ۱۰۰۰۰ تومان فرض کنیم (که در حال حاضر برنج حتی بصورت کل فروش از این رقم بالاتر است) نرخ تبدیل برای هر کیلو شلتوک بیش از ۳۰۰۰ ریال خواهد بود. با احتساب بر این که اکثریت کشاورزان هزینه را به صورت جنسی پرداخت می کنند نرخ فوق ضرر و زیان هنگفتی را متوجه کشاورزان می‌سازد.

نرخ تبدیل در سال گذشته ۲۰۰۰ ریال بوده است که با محاسبات فوق مشخص می‌‌گردد افزایش نرخ ظرف یکسال قریب ۵۰ درصد اتفاق افتاده است. این درحالی است که نرخ تورم سالانه استان کمتر از ۱۰ درصد است و گرفتن برنج از شالیکاران باتوجه به افزایش قیمت سالانه برنج منطقی به نظر نمی‌رسد. نرخ فوق نیز حسب اطلاعات واصله به تصویب هیچ یک از مراجع قیمت گذاری استان نرسیده و سازمان جهاد کشاورزی رأساً اقدام به اعلام نرخ به اتحادیه مذکور نموده است.

دولت تدبیر و امید در سال های اخیر حمایت های ویژه ای از بحث برنج کرده است. قطع و محدودیت واردات برنج و خرید تضمینی این محصول دو اقدام اساسی دولت در این خصوص بوده است و سیاست های وزارت جهاد کشاورزی نیز همواره حمایت از همه کشاورزان علی الخصوص شالیکاران بوده است.

سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان علی القاعده باید حامی بیش از ۳۰۰ هزار خانوار شالیکار باشد و در عین حال منافع بخش خصوصی را نیز لحاظ نماید. اما چگونه به صورت یکطرفه و بدون رعایت حال کشاورزان و کسب نظر از مراجع قانونی افزایش حدوداً ۵۰ درصدی نرخ اتفاق افتاده است.؟ آیا این حق برای سایر صنوف و کارخانجات نیز محفوظ نیست که از این افزایش برخوردار شوند؟

با فرض تولید یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن شلتوک سالانه در گیلان و باتوجه به این که اکثر کشاورزان گیلان به دلیل فقدان پول نقد و تمایل و گاه اصرار کارخانجات مجبور به پرداخت برنج به عنوان دستمزد می باشند ضرر و زیانی که از این حیث به کشاورزان خواهد رسید بیش از پانصد میلیون تومان خواهد بود.

اگر در نظر بگیریم که هر کشاورز گیلانی کمتر از ۷ درصد هکتار و حتی کمتر از این رقم زمین شالیزاری در اختیار دارد و درآمد ناشی از فروش برنج با هزینه های کارگری شخص شالیکار و خانواده‌اش تقریباً مساوی است این مبلغ که از جیب کشاورزان پرداخت می‌شود باعث کوچک شدن سفره خانوار گیلانی خواهد بود و این رنج هم به رنج های دیگر کشاورزان اضافه خواهد شد. کشاورزانی که مدافعی ندارند. گفتگو با کشاورزان شالیکار حاوی حقایق بیشتری است.

بررسی به عمل آمده حاکی است در استان مازندران به عنوان قطب دیگر تولید برنج در کشور برای کارخانجات مدرن و سنتی نرخ تبدیل جداگانه محاسبه و بین ۲۱۸ تا ۲۲۸ تومان است. نرخ تبدیل اعلامی از سوی سازمان جهاد کشاورزی ۲۵۰ تومان است که باتوجه به گرفتن ۳ کیلو برنج از شالیکاران مبلغی که عملاً برای تبدیل هر کیلو شلتوک از کشاورز گیلانی گرفته می شود بیش از ۳۰۰ تومان خواهد بود.

سئوال این است : چرا دستور دولت مبنی بر عدم افزایش غیرمنطقی نرخ خدمات بیش از ۶ درصد نادیده گرفته شده و عملاً حدود ۵۰ درصد افزایش قیمت در طول یکسال به کشاورزان تحمیل می‌گردد؟

سئوالی که امیدواریم پاسخش داده شود.

گیلانیان