تابستان و یکه تازی غیر قابل انکار ” تلگرام ” جهت پوشش اوقات فراغت جوانان

تابستان و یکه تازی غیر قابل انکار ” تلگرام ” جهت پوشش اوقات فراغت جوانان

بامردم/قاسم خوش سیما :

باز تابستان با نفس های گرم خود از راه رسیده است. تابستانی که در سالهای اخیر به همه فصول سال سایه انداخته و در کهنه مبحث اوقات فراغت گروه هدف، اتفاقات ویژه ای رخ داده است. اتفاقات ویژه عبارت از آنکه دیگر فصول سال هم برای عامه مردم ” تابستان ” شده و بیکاری همچنین عدم امکان برنامه ریزی بلند مدت، فضا های خالی زیادی را برای آنان ایجاد نموده است.
تابستان سنتی دیروز و تابستان صنعتی امروز که بی شک اکنون مقایسه بین این دو مشکلی را حل نخواهد کرد. تابستانی سنتی که در دهه های نه چندان دور، اوقات فراغت، معنای امروزی نداشت و به دلایل متعدد تابستان دارای فضای خالی – به مانند امروز – برای عموم جوانان و نوجوانان نبود. فصلی که دانش آموزان و حتی دانش جویان به مجرد تعطیل شدن مراکز آموزشی از خانواده های نسبتا شلوغ مستقیما وارد مغازه پدر یا هر مغازه ای دیگر می شدند و یا آنکه در زمین های خاکی کوچه و خیابان مشغول بازی فوتبال، اوقات خود را سپری می نمودند. جایی که در حقیقت همین تابستانها و همین اوقات فراغت های همان سالها، شکل دهنده ی قسمت عمده ای از نیروهای بازار اشتغال امروز و حتی تشکیل دهنده ی کالبد ورزش کنونی کشورمان است.چه بسیار صنعت گران و فعالین بازار کاری که از تابستانهای همان سالها به جا مانده اند و چه ورزشکاران صاحب نامی مانند علی پروین، حمید استیلی و … که محصول همان مکتبند و در خاطراتشان از اوقات تابستانه شان و فوتبال در زمین های خاکی همواره یاد می کنند.
اما امروزه اوضاع این مبحث مهم اجتماعی مانند بسیاری از مباحث دیگر از حالت عادی و یا سنتی خود خارج شده است. حالت سنتی که طبق روال باید به شکل صنعتی تغییر مدل می یافت که در ادامه به مراتب آن خواهیم پرداخت.
حال آنچه در مسیر گذار از حالت سنت به صنعت رخ داده آن است که صنعتی شدن اوقات فراقت در کشوری مانند ما ناکام مانده است. ناکامی به دلیل تحلیل رفتن بازارهای اشتغال عمومی، کار تابستانه از برنامه های اوقات فراغت کم رنگ شده و ورزش نمودن در معابر نیز به دلیل تغییر سبک زندگی مردم مانند آپارتمان نشینی و گسترش مفرط شهر نشینی از مد افتاده است. به طوری که هر دو گروه از افراد به داخل آپارتمانهایی هدایت شده اند که نه کاری برای انجام در آن وجود دارد ونه فضایی برای فوتبال و والیبال، افتادن به دنبال لاستیک موتور سیکلت، دوچرخه سواری، گردو بازی، لی لی، پوچ یا گل، هفت سنگ و موارد ازاین دست در آن طراحی نشده است و آسیاب هایی که در آن روزها چرخید اما امروز ازیاد رفته، زنگ دوران زده و هرگز نخواهد چرخید . خانواده هایی عمدتا خلوت با یکی دو جوان و نوجوان و شرایطی که فرزند سالاری نیز مزید بر علت گردیده تا مطالبه خواهی از والدین برای اغنای تابستانه، پر رنگ گردد و مقوله ای به نام اوقات فراغت نخ نما تر شود.
اینجا بود که با رشد ارتباطات و ورود اپلیکیشن های موجود در تلفن همراه، نیاز عمومی در کشورهای جهان سوم ( به فرمایش رهبر فرزانه نظام ذیل عنوان جنگ نرم ) سنجیده شد. جایی که که بازار خراب اشتغال، کم ارزش بودن زمان در این گونه کشورها و عدم برنامه برای اوقات فراغت مزید برعلت شد تا چنین فرصت های نوینی قوت بگیرند و این ابزارهای های مجازی توانست به خوبی تمام فضای های خالی زندگی مردم کشورمان را در همه فصول پر کند. جایی که اکنون در همه ی روزهای سال استفاده از انواع نرم افزارها – در راس همه آنها اپ تلگرام – توانسته است فواصل فراقتی و حتی زمان مفید کارمان را تحت سیطره خود درآورد که فرصت واکاوی موضوع در این مجال کوتاه نمی گنجد.
حال روی دیگر سکه ی این روزهای کشورمان این است که هرساله از ابتدای تا انتهای گرمترین فصل سال، تحت عنوان غنی سازی اوقات فراقت به یاد موضوع می افتیم. فصلی که در ماه اول آن از برنامه ریزی های دولت برای این اوقات می شنویم، ماه دوم برنامه های محقق نشده را در جراید عمومی به چالش می کشیم و ماه سوم همه چیز تا سال آینده از یادمان می رود.
اکنون آنچه مهم است اینکه چه در زمان اوقات فراغت سنتی که بیشتر با کار یا ورزش سپری می شد و چه اکنون که به اوقات فراغت الکترونیک و فضاهای مجازی تغییر حالت داده این نکته حائز اهمیت است که برنامه ریزی های شخصی افراد و برنامه ریزی های اجتماعی مبتنی بر عملکرد دولت ها به شکلی تدوین گردد که اوقات فراغت برای قشر جوان و نوجوان در حقیقت فرصتی برای سنجش توانایی های فردی وی باشد. جایی که در یک بازار غیر رسمی مانند آنچه در دهه های گذشته رخ داده از دل همین تابستانها، افراد به مهارت آموزی هایی رسیده اند که اکنون توشه ای برای همه ی عمرشان شده است. اما به نظر می رسد آنچه امروزه و عملا در این میان تعبیر نامناسبی در جامعه پیدا نموده آن است که عده ای فراوان از مردم، اوقات فراغت را فرصتی صرفا برای تفریح می دانند که چنین تعریفی در فرهنگ ملل مترقی جهان وجود ندارد بلکه افراد و جمعیت هدف در چنین موقعیت هایی با طی نمودن سیکل منظم و مرتب به آنچه می پردازند که در زمان پیک فعالیت های طول سال مانند زمان تحصیل فرصت آن فراهم نبوده است که تفریح نمودن و رفتن به گردش تنها یکی از زیر مجموعه های چنین زمانی به حساب می آید.
قدر مسلم حال که سازوکار مدنی کشور ما برای اشتغال مولد و زمستان مردم برنامه ای ندارد بنابراین انتظار برنامه ریزی برای تفریح و تابستان امری خنده دار است. کما آنکه دستگاههای اجرایی مانند سازمان ورزش و جوانان با وجود وعده های همیشگی دردی از مردم – خصوصا در سطح روستاها و شهرهای کوچک – دوا نمی کنند و اصولا انتظار چنین وعده هایی برای کسی تمبان نمی شود، هرچند ممکن است جرقه هایی سوسو مانند در شهرهایی همچون تهران یا مراکز برخی استانها رخ دهد اما این موضوع برای عموم مردم کف جامعه ملموس نخواهد بود.
نکته حائز اهمیت در این میان باز همان اوقات فراغت الکترونیک است و کودکان معصوم و جوانان بیکاری که صبح تا سحرگاهان جایی جز پرسه زدن های خسته کننده و ” کمهوده ” در تلگرام ندارند. جایی که کمتر خانواده ای می داند در گوشی هایی که همیشه به سوی فرزندانشان است و مانیتور آن قابل رویت والدین نیست چه می گذرد؟ تلگرامی که یار گرمابه و گلستان اکثریت فرزندان انرژیک این کشور شده است و فرزندانی که در عین معصومیت جوابشان برای اوضاع موجود این است که اگر تلگرام نروند کجا بروند؟
نه بازار اشتغال تابستانه و نه شادمانی و هیجانات ناشی از ورزش های نسل گذشته، نه تلویزیونی که بتواند به عنوان یک دانشگاه و یا تفریحگاه مطمئن افراد را پابند خانه کند، نه پولی برای مسافرت که بسیاری از مردم از آن بی بهره اند، نه کلاسهای ورزشی و آموزشی برای بسیاری از شهروندان خصوصا در شهرهای کوچک و روستاها، نه رودخانه ای عاری از سم و فاضلاب که ساعتها در آن شنا و آبتنی کنند و نه هزار… پس عموما جایی جز همان جایی که هستند وجود ندارد.
در خوشبینانه ترین حالت آنچه برای اکثریت قوای هدف جامعه – در بحث استفاده از اوقات تابستانه – مانده همین تلگرام و قلیان سراهاست که اکنون راضی به آنیم اوضاع به همین جا ختم شود و پای کودک و جوانمان به مراکز خلاف و مشکوک به انواع بزه های اجتماعی باز نشود که مراتب آن برای دختران و پسران هم تفاوت چندانی با یکدیگر ندارد.
انتظار و دعوت به خویشتن داری از جمعیت جوان آن هم در زمان بلوغ و اوج هیجانات اجتماعی با واقعیات بیولوژیک آنها در همه ی ابعاد منافات دارد و نباید انتظار آن باشد از کودک و جوان پر انرژی خود بخواهیم شبانه روز کنج قفس آپارتمان بنشیند، تسبیح به دست بگیرد، چای بنوشد، صبح تا شب و شب تا صبح از همه ی کانالهای تلویزیون نقی معمولی و ارسطو عامل تماشا کند یا پیگیر آن باشد که ماجرای اردوغوان و ” پا در پوتین روسیه ” به کجا رسیده است.
در پایان و با توجه به اوضاع موجود به نظر می رسد جمله طلایی در این خصوص آن باشد که والدین گرامی لااقل در این فصل از سال – با تمام گرفتاری های معمولشان – لااقل روزی چند ساعت پیاده روی و پارک نشینی را با اعضای خانواده برنامه ریزی نمایند و یقین داشته باشند بسیاری از فرزندان، هنوز نیز پدر و مادر ایرانی خوش خلق را به هزار تلگرام ترجیح خواهند داد و برای مردم عادی جامعه چاره ای جز این نیست اما بدون شک دو دسته از افراد حسابشان جدای این یادداشت است و این سخنان شامل حال آنان نمی شود.
1.دارندگان فیش های دولتی ده رقمی – که جدیدا یکی پس از دیگری برملا می شوند – از این قاعده مستثنی هستند چون این عزیزان و گرانمایگان به لطف دست کردن در جیب گروه بعدی مشکلی در این خصوص ندارند و با مسافرت های داخلی و خارجی و مواردی از این دست مشکل فرزندانشان را مرتفع می نمایند.
2.گروه مستمندان و گروه حقوق بگیران دولتی با فیش های حقوقی نحیف و لاغر که حتی همین تلگرام را نیز در اختیار ندارند و با پیدا کردن کار تابستانه در هر کجای مسیر عمر، خود را جا می کنند و در پی بدختی هایشان اوقات فراغت مانند همیشه برایشان بی معنی خواهد بود.