از وضعیت فرد گرایی که توسط فضای مجازی ایجاد شده ابراز نگرانی می کنم

به گزارش «بامردم»، دکتر فردین علی خواه از اساتید جامعه شناسی دانشگاه گیلان هم در این کارگاه آموزشی با اشاره به اینکه در مطالعات اجتماعی یکی از کارهایی که جامعه شناس ها انجام می دهند مطالعات تغییرات اجتماعی است، گفت: زمانی که تغییرات اجتماعی در جامعه سرعت می گیرد معمولا جامعه شناس ها پرسش هایی را اعلام می کنند که حاکی از نگرانی های جدی است. اینکه بالاخره این مسیر به کجا خواهد انجامید و سرنوشت این جامعه چه خواهد شد و من به عنوان یک جامعه شناس با بررسی شبکه های اجتماعی از وضعیت فرد گرایی که توسط فضای مجازی ایجاد خواهد شد ابراز نگرانی می کنم .

وی افزود: واقعیت این است که هر موقع تکنولوژی جدید وارد جامعه می شود جامعه بشر یک دوره ذوق زدگی نسبت به آن تکنولوژی داشته است. مثلاً وقتی تلوزیون و یا اتومبیل اختراع شد بشر یک دوره شیفتگی نسبت به تکنولوژی جدید داشت. ولی بعد از یک دوره گذار بشر مشاهد کرد که این تکنولوژی جدید چیزی و فرصتی را به او داده و چیزی را از او گرفته است.

این استاد جامعه شناسی دانشگاه تصریح کرد: سرعت و راحتی چیزهایی هستند که اتومبیل به بشر داد ولی آلودگی محیط زیست و آلودگی صوتی مواردی هستند که بخشی از آن به اتومبیل بر می گردد. در واقع پس از ظهور هر تکنولوژی پس از مدتی بشر از خود می پرسد آیا این تکنولوژی مال من است یا من مال این تکنولوژی هستم.

علی خواه گفت: در مورد تلوزیون نیز همین مسله صادق است. ابتدا و در بدو ورود تلوزیون ، خانواده هایی بیش از ۱۵ ساعت پای تلوزیون و برنامه های آن می نشستند اما پس از مدتی از خود پرسیدند که این تلوزیون با ما ، خانواده و جامعه چه می کند؟ آیا باید همه برنامه های تلوزیون را دید ؟ آیا فرزندان ما باید همه برنامه های تلوزیون مثل فیلم های اکشن و خشونت را بینند؟ و لذا بشر کمی فاصله گرفت. و بحث امروز ما هم در همین حوزه است.

وی خاطر نشان ساخت: اگر بخواهیم تاریخچه وسایل ارتباط جمعی که شبکه های اجتماعی هم جزیی از آن هستند را بررسی کنیم در می یابیم که بین وسایل ارتباط جمعی یک تفاوت هایی وجود دارد فرضاً تلوزیون که به آن اشاره شد معمولا در خانه ها در اتاق های پذیرایی قرار دارد و خود نوعی جمع کننده اعضای خانواده است .

وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه تماشای تلوزیون یک رفتار جمعی و اجتماعی است. گفت: بسیاری از علمای ارتباطات وسایل ارتباطی را به گرم و سرد تقسیم کردند. برخی از وسایل ارتباط جمعی گرم و مشوق تبادل فکر هستند. اما وسایلی مثل لب تاپ و گوشی تلفن همراه شخصی تر می شوند.

عضو هیات علمی دانشگاه گیلان در اولین کارگاه آموزشی «شبکه های اجتماعی ، روابط اجتماعی یا اشتباهی » در آستانه اشرفیه افزود: سوالی که به لحاظ جامعه شناسی شکل گرفته این است که آیا پدیده ای مثل تلفن های همراه جمع گرایی را تشویق کرد یا فرد گرایی ؟ آیا آدم ها را در داخل سلولی انفرادی انداخت یا به هم متصل کرد. واقعیت این است که شبکه های اجتماعی را به تعبیری می توان انقلاب دومی در دل انقلاب اول یعنی گوشی های همراه فرض کرد.

علی خواه ادامه داد: همه ما عضو گروه هایی در شبکه های مجازی هستیم و با هم ارتباط و تبادلاتی داریم. منتهی یک بحث مهم در شبکه های اجتماعی تفاوت دو واژه تماس و ارتباط اجتماعی است. معمولاً ارتباط اجتماعی از تماس گرم تر است. به همین دلیل برخی از روان شناسان اجتماعی پس از پیدایش شبکه های اجتماعی سوال کردند که آیا این شبکه ها باعث شده ما از تنهایی بیرون بیاییم ؟ آیا توانستند فضای اجتماعی را گرم تر کنند؟ که طبیعتاً جواب ها منفی هستند.در واقع شبکه های اجتماعی تماس را وسیع تر کردند ولی روابط اجتماعی را تقلیل دادند به تعبیری روابط واقعی و حقیقی را به روابط مجازی تبدیل کردند.

وی افزود: تحقیقات روان شناسان اجتماعی در مورد احساس تنهایی آدم ها حاکی از این است هر چه حضور در شبکه های اجتماعی بیشتر باشد احساس تنهایی آدم ها هم بیشتراست. اگرچه آدم ها در در شبکه های اجتماعی ممکن است دوستان زیادی داشته باشند ولی معمولاً هیچکدام همدم و صمیمی نیستند.

این پژوهشگر علوم اجتماعی در ادامه یادآوری کرد: به تعبیری پاتوق ها از جهان واقعی به جهان مجازی منتقل می شوند و همین امر سبب شده تا آدم ها راحت تر هنجار شکنی کنند. و یکی از دلایلش این است دور همی هایی که یک نظارت اجتماعی را با خود به همراه داشت به فضای مجازی و ژله ای منتقل شده است. و لذا افراد احساس نظارت اجتماعی را ندارند.به تعبیری در چند سال اخیر افراد مجازی جای افراد واقعی را گرفتند.

این استاد جامعه شناسی دانشگاه گیلان در بخش دیگری از سخنان خود با بررسی آسیب های اجتماعی فضای مجازی تصریح کرد: این نگرانی عمیقاً وجود دارد که با پیشرفت تکنولوژی و ظهور اینترنت اشیاء در آینده ای نه چندان دور وابستگی های افراد به شبکه های اجتماعی و گوشی موبایل بیشتر و ارتباط با خانواده کمتر شود. و لذا ضروری است تا افراد و جامعه را در برابر تکنولوژی و شبکه های اجتماعی واکسینه و بیمه کنیم .

وی با بیان اینکه نباید روابط واقعی را به روابط مجازی تقلیل ندهیم، گفت: متاسفانه تعداد کاربران ایرانی شبکه های اجتماعی مانند تلگرام ، فیس بوک و اینستاگرام از تعدادکاربران آمریکایی این شبکه ها که چند برابر ایران جمعیت دارند ، بیشتر است و این زنگ خطری جدی برای جامعه و مسئولان ایرانی است.

وی در پایان با اشاره به نقش سازمان هایی مانند شهرداری در کاهش وابستگی شهروندان به شبکه های اجتماعی تاکید کرد: اجرای برنامه های فرهنگی و تفریحی و رویداد های متعدد در شهرها و تبدیل شهرها به شهرهای شاد باعث می شود انسان ها به جای دنیای مجازی به دنیای واقعی پناه ببرند .