چگونه یک داستان کوتاه زیبا بنویسیم

بیشتر ما در اعماق قلب‌مان می‌خواهیم نویسنده شویم. و حداقل یک بار به نوشتن کتاب و یا داستان کوتاه فکر کرده‌ایم. اما وقتی برای اولین بار تصمیم می‌گیریم یک متن ادبی یا یک داستان بنویسیم، با چالش‌های تازه‌ای مواجه می‌شویم. و سوالات زیادی ذهن‌مان را در بر می‌گیرد. احتمالا یکی از اولین سوالات این است که چگونه یک داستان کوتاه زیبا بنویسیم؟

داستان کوتاه چیست؟

اوایل قرن نوزدهم بود که ادگار آلن پو در آمریکا و نیکلای گوگول در روسیه، تقریبا به طور همزمان گونه‌ای از ادبیات داستانی را پایه‌گذاری کردند که امروز آن را با نام داستان کوتاه می‌شناسیم. ادگار آلن پو به عنوان اولین نظریه پرداز این گونه ادبی تعریف کاملی از آن ارائه داده است: «داستان کوتاه اثری منثور است که وحدت تاثیر را تدارک می‌بیند، در یک نشست خوانده می‌شود و می‌تواند به سطح متعالی کمال هنری دست یابد.»

بر اساس این تعریف می‌توان گفت داستان کوتاه باید یک اثر واحد بر خواننده بگذارد. و باید به اندازه‌ای کوتاه باشد که بتوان آن را در یک نشست خواند. و البته برای اینکه آن را یک اثر هنری کامل به حساب آورد، باید قصه تعریف کند. می‌دانیم که رمان‌ها شخصیت‌های زیادی دارند، وقایع زیادی در آن‌ها اتفاق می‌افتد و روایت به تفصیل به ذکر جزئیات می‌پردازد. اما داستان‌های کوتاه برشی از زندگی هستند. قرار نیست اتفاقات زیادی در آن‌ها رخ دهد. معمولا تعداد شخصیت‌های زیادی ندارند. و در روایت آن‌ها ایجاز حرف اول را می‌زند.

چگونه یک داستان کوتاه زیبا بنویسیم

داستان کوتاه چند صفحه باید باشد؟

همانطور که در تعریف بالا دیدیم، کوتاه بودن داستان باید به حدی باشد که در یک نشست خوانده شود. یعنی آنقدر بلند نباشد که در میانه خواندن، مجبور شویم برای استراحت یا انجام کارهای‌مان آن را کنار بگذاریم. عرف داستان‌های کوتاه این است که طولی بین ۱۵۰۰ تا ۸۰۰۰ کلمه داشته باشند. یعنی چیزی حدود ۵ تا ۳۰ صفحه. اگر کتاب‌های زیادی خوانده باشید احتمالا می‌دانید که داستان‌های کوتاهی با طول بیش از ۸۰۰۰ کلمه و گاهی تا ۲۰۰۰۰ کلمه هم نوشته شده‌اند. اما برای شروع کار بد نیست این عرف را در نظر داشته باشید. داستانی که می‌نویسید بهتر است از ۱۵۰۰ کلمه کمتر و از ۸۰۰۰ کلمه بیشتر نباشد. معمولا داستان‌هایی که کمتر از ۱۵۰۰ کلمه داشته باشند داستانک (به انگلیسی: Flash Fiction) به شمار می‌آیند. البته این اعداد و مقادیر میتوانند در زبان های مختلف تفاوت داشته باشند. مثلا تعداد کلمات را میتوانید در زبان عبری یا انگلیسی یا فارسی از یکدیگر متفاوت بدانید. اما به هر حال همه معمولا بر یک استانداردی که گفته شد توافق دارند.

موضوع برای نوشتن داستان کوتاه

بهترین راه برای یافتن موضوع و ایده داستان کوتاه نگاه کردن به زندگی خودتان است. به احساسات خود فکر کنید. و به اتفاقاتی که در گذشته برای‌تان رخ داده. بسیاری از نویسندگان ایده و موضوع داستان خود را از دنیای اطراف‌شان الهام می‌گیرند. به عنوان یک نویسنده باید بیشتر گوش کنید، بیشتر دقت کنید و بیشتر به جزئیات توجه کنید. در کلاس نویسندگی مدرسه مهارتی طلوع راه های ایده یابی برای داستان به طور کامل آموزش داده شده است.

چگونه داستان معمایی بنویسیم؟

بسیاری از کسانی که می‌خواهند داستان کوتاه بنویسند، دوست دارند با نوشتن داستان معمایی شروع کنند. طرح معما و ایجاد تعلیق برای مخاطب همیشه جذاب است. اگر می‌خواهید داستان معمایی بنویسید بهتر است ابتدا با این ژانر آشنا شوید. پس حتما داستان‌های جذاب هرکول پوآرو از آگاتا کریستی و شرلوک هلمز از آرتور کانن دویل را مطالعه کنید.

در ادامه نکاتی را یادآور می‌شویم که استفاده از آن‌ها نه تنها برای نوشتن داستان کوتاه معمایی، بلکه برای نگارش داستان‌های عاشقانه، تخیلی، جنگی، علمی تخیلی، فانتزی، درام و حتی داستان‌های بچه گانه یا کودکانه مفید هستند. در اینجا نکته ای هم برای علاقه مندان بگوییم که شما حتی می توانید از نوشتن داستان کوتاه درآمددلاری کسب کنید. که با سرچ ساده میتوانید روش های این کار را یاد بگیرید.

نویسندگی داستان کوتاه

داستان را جذاب شروع کنید

مقدمه چینی را کنار بگذارید. به جای اینکه از گذشته شخصیت‌ها حرف بزنید و سرگذشت آن‌ها را بیان کنید، مستقیما به روایت داستان بپردازید. فراموش نکنید که داستان کوتاه برشی از زندگی است. در این برش لازم نیست از تمام جوانب زندگی شخصیت‌ها خبردار شویم. در عوض سعی کنید در همان چند جمله ابتدایی توجه مخاطب را جلب کنید. این کار را می‌توانید با ایجاد سوال در ذهن مخاطب و یا شروع کردن روایت از میانه اتفاق انجام دهید.

یک کشمکش قوی خلق کنید

در هر داستانی، چه داستان کوتاه چه رمان، شخصیت اصلی هدفی دارد، اما کسی یا چیزی مانع از رسیدن او به هدفش می‌شود. این همان کشمکش است. هرچه کشمکش قوی‌تر باشد، یعنی هرچه موانعی که بر سر راه شخصیت قرار می‌گیرند قوی‌تر باشند، داستان جذاب‌تر می‌شود. کشمکش خوب به قصه شما تعلیق می‌بخشد. و این آن چیزی است که مخاطب را تا پایان پای داستان نگه می‌دارد.

نقطه اوج و پایان را ماندگار کنید

درنهایت کشمکش‌های داستان در یک نقطه به بالاترین حد خود می‌رسند که آن را نقطه اوج داستان می‌دانند. نقطه اوج که در اواخر داستان رخ می‌دهد با پایان بندی داستان رابطه تنگاتنگی دارد. اگر نقطه اوج قوی باشد، پایان بندی هم قوی است. باید تمام تلاش خود را بکنید تا پایان داستان‌تان بیشترین تاثیر ممکن را بر مخاطب بگذارد. فرقی نمی‌کند خوانندگان شما کودکان باشند یا بزرگسالان، یک پایان بندی قدرتمند می‌تواند داستان را برای همیشه در ذهن خواننده ماندگار کند.

خواندن را فراموش نکنید

خواندن کتاب‌های داستان کوتاه نویسندگان بزرگ به ما چیزهای زیادی می‌آموزد. با این کار یاد می‌گیریم چگونه شخصیت‌ها را بپرورانیم، چگونه طرح داستان را پیاده کنیم و آن را به چه طریقی روایت کنیم. اما نباید فقط به خواندن اکتفا کنید. کتاب هایی که می‌خوانید را تجزیه و تحلیل کنید. به آغاز، میانه و پایان آن‌ها توجه کنید. کشمکش را در داستان تشخیص دهید و بررسی کنید که نویسنده چگونه آن را قوت می‌بخشد.

می‌توانید داستان‌های نویسندگانی مانند ادگار آلن پو، آنتون چخوف، گی دو موپاسان، ارنست همینگوی، خورخه لوئیس بورخس، فرانتس کافکا، اُ هنری، ریموند کارور، جی دی سلینجر و آلیس مونرو را بخوانید. البته از نویسندگان ایرانی هم غافل نشوید. با خواندن داستان‌های کوتاه محمدعلی جمال‌زاده، صادق هدایت، صادق چوبک، بهرام صادقی، غلامحسین ساعدی، هوشنگ گلشیری و شهریار مندنی پور، درک بیشتری نسبت به این گونه ادبی پیدا خواهید کرد.

نوشتن داستان کوتاه

ساختار کلاسیک داستان را یاد بگیرید

اگر قصد داستان نویسی دارید باید ساختار کلاسیک آن را یاد بگیرید. فرقی نمی‌کند بخواهید داستان کوتاه بنویسید یا رمان، نمایشنامه، یا حتی فیلمنامه انیمیشن. ساختار کلاسیک یا ساختار سه پرده‌ای شناخت شما از مقوله داستان را بالا می‌برد. حتی اگر دوست دارید داستان‌های مدرن بنویسید، بهتر است ابتدا ساختار کلاسیک را یاد بگیرید. برای یادگیری عناصر داستان و ساختار آن می‌توانید کتاب‌های آموزشی در این زمینه را تهیه کنید یا اینکه در یک دوره نویسندگی شرکت کنید.

در یک دوره آموزش نویسندگی شرکت کنید

شاید سریع‌ترین راه برای شروع نوشتن کتاب، شرکت در یک دوره آموزش نویسندگی باشد. استفاده از دانش و اطلاعات اساتید با تجربه همیشه می‌تواند کمک بزرگی به نویسنده‌های تازه کار کند. از این رو مدرسه مهارتی طلوع برای این دسته از علاقه‌مندان دوره آموزش نویسندگی خلاق برگزار می‌کند. شما هم می‌توانید با شرکت در این دوره در مسیر نوشتن قدم بردارید.