فوبیا چیست، علائم و نحوه درمان انواع آن کدامند؟

ترس یک واکنش طبیعی به خطر است. اما وقتی ترسهای شما آنقدر زیاد است که زندگی روزمره تان را مختل میکند، احتمالاً از فوبیا رنج میبرید. فوبیا میتواند باعث ترس شدید از حیوانات، اشیاء یا موقعیتهای اجتماعی یا ناتوانی کامل در مقابله با یک موقعیت خاص، بدون هیچ دلیل مشخصی شود. گاهی اوقات فوبیا میتواند باعث ترس شدید شود که قربانیان خود را کاملاً ناتوان میکند. فوبیا یکی از شایع ترین بیماری های روانی است و معمولاً با موفقیت درمان میشود.

انواع فوبیا

فوبی ها با توجه به علت واکنش و اجتناب به دسته هایی تقسیم میشوند.

آگورافوبیا

آگورافوبیا ترس از قرار گرفتن در موقعیت هایی است که در آن فرد نمی تواند کمک بگیرد یا فرار کند. اغلب این شامل ترس از عبور یا قرار گرفتن در مکان های باز یا عمومی است، بویژه اگر آنها تمایل به شلوغی داشته باشند. برخی از نمونه ها عبارتند از فروشگاه ها، کلیساها، آسانسورها یا فقط یک خیابان شلوغ. افراد مبتلا به آگورافوبیا معمولاً از موقعیت هایی که از آن ها می ترسند اجتناب می کنند، گاهی اوقات تا حدی که خانه خود را ترک نمی کنند، مگر زمانی که یکی از اعضای خانواده یا دوستانشان آنها را همراهی کنند. این اختلال می تواند برای فعالیت های عادی روزانه بسیار مضر باشد.

فوبیای اجتماعی

فوبیای اجتماعی باعث می شود که افراد در حین انجام کاری با ماهیت اجتماعی از تحقیر شدن بیم داشته باشند. فوبیای اجتماعی ترس های غیرمنطقی هستند و افراد مبتلا به این اختلال معمولا از موقعیتهایی که میترسند اجتناب میکنند. رایج ترین فوبیای اجتماعی، ترس از حضور در مقابل مردم است، مانند سخنرانی یا اجرا. اما گاهی اوقات عادی ترین یا معمول ترین فعالیتها مثل خوردن یک وعده غذایی، نوشتن چک یا حتی روابط جنسیمی واند منبع ترس باشد. بطور کلی، آگورافوبیک ها میترسند و معمولا سعی میکنند از موقعیتهای تعاملات بین فردی اجتناب کنند. مانند سایر اختلالات اضطرابی، آگورافوبیا میتواند بسیار ناتوان کننده باشد.

فوبیای خاص

فوبیای خاص معمولاً ترس از اشیاء یا موقعیتهای خاص هستند. رایج ترین فوبیای ساده ترس از حیوانات مانند سگ، مار، موش و حشرات است. سایر فوبیاهای خاص رایج ترس از ارتفاع، ترس از پرواز و ترس از فضاهای بسته است. بیشتر فوبیاهای خاص در کودکی ایجاد میشوند اما در نهایت مانند ترس از تاریکی، خود به خود از بین میروند. اگر فوبیا تا بزرگسالی ادامه یابد، درمان معمولا تنها راه حل است. مانند سایر فوبیاها، فوبیاهای خاص میتوانند افراد را از زندگی عادی دور کنند. اما سطح ناتوانی معمولاً با تعداد دفعات ظاهر شدن موضوع فوبیا در زندگی قربانی تعیین می شود.

درک ترس ها و فوبیاها

ترسیدن برای کودکان کوچک عادی است. اما داشتن ترس شدید که تا نوجوانی و بزرگسالی ادامه مییابد ممکن است منجر به احساس شرم شود. افراد مبتلا به فوبیا میتوانند شامل کسانی باشند که به شدت تحمل درد و خطر را دارند؛ مانند کسانی که ورزش می کنند، آسیب ها و بیماریها را بدون شکایت مدیریت میکنند، یا حتی در مراکز مراقبتهای بهداشتی کار میکنند. خطر تصور میشود، اما برای شخص، ترس یا فوبیا واقعی است و یک انتخاب نیست. ممکن است احساس شود بخشی از مغز در حال فریب دادن بقیه مغز است. داشتن فوبیا به معنای استفاده از ترس برای جلب توجه نیست. افراد مبتلا به فوبیا حتی ممکن است فوبیا را پنهان کنند. بودن در کنار افرادی که واکنش منفی نشان میدهند (با عصبانی شدن یا نگرانی بیش از حد یا ترس) میتواند حال این افراد را بدتر کند.

علائم و نشانه ها

افرادی که از فوبیا رنج میبرند ممکن است یک یا چند مورد از علائم زیر را نشان دهند:

• نگرانی غیر واقعی یا بیش از حد، ترس یا وحشت شامل یک شیء یا موقعیتی که بی ضرر است.
• دل مشغولی کامل و غیرقابل کنترل با ترس و موضوع ترس.
• واکنشهای فیزیکی معمول به ترس: ضربان قلب تند، تعریق، تنگی نفس، لرزش.
• اصرار شدید برای فرار از وضعیت موجود.

افراد مبتلا به فوبیا معمولاً میدانند که ترس هایشان غیرقابل توجیه است، اما معمولاً از آن فرار میکنند و برای اجتناب از موضوع ترس هایشان تلاش زیادی میکنند. وقتی این رفتارها در زندگی روزمره اختلال ایجاد میکند، فرد باید به دنبال درمان باشد.

درمانها

درمانهای رفتاری، مؤثرترین و در میان پرکاربرد ترینها در درمان فوبیا، بویژه فوبیاهای خاص هستند. آنها بر تغییر اعمال خاص تمرکز میکنند و از چندین تکنیک برای متوقف کردن رفتار منفی استفاده میکنند. یک تکنیک مواجهه درمانی شامل قرار دادن بیمار در معرض شیء یا موقعیت ترسناک بصورت تدریجی یا مستقیم، بسته به نوع درمان است. با رویارویی با اشیاء ترسناک، بیماران نسبت به آنها حساسیت زدایی میکنند و واکنشهای هراسی کاهش یافته یا از بین میروند.

در درمان هراس اجتماعی و آگورافوبیا، پزشکان ممکن است از درمان شناختی – رفتاری استفاده کنند. بیماران علاوه بر رویارویی با ترسهایشان، یاد میگیرند که بفهمند چگونه الگوهای فکری آنها به علائم آنها کمک میکند و چگونه افکار خود را برای کاهش یا پیشگیری از علائم تغییر دهند. داروها معمولاً بخشی از درمان برای فوبیای اجتماعی و آگورافوبیا هستند. داروهای ضد اضطراب میتوانند هراس یا اضطراب را در بیماران کاهش دهند و به آنها اجازه میدهند با موقعیتهای هراسی خود مقابله کنند. اکثر بیماران به خوبی به درمان پاسخ میدهند و میزان موفقیت در بین افرادی که درمان میشوند معمولاً بسیار بالا است و به بیماران اجازه میدهد به زندگی پرباری بازگردند.

منبع: hcpc.uth.edu