مته يکي از مهمترین ابزارهاي تراشکاری به شمار مي آيد که خاصيت سوراخکاري يا بُريدگي دارد. مته ها انواع مختلفي دارند و بخش مهمي از دريل ميباشند، که براي ايجاد انواع سوراخ ها بر روي سطوح مختلف طراحي شده اند. ميتوان گفت سوراخکاري بدون مته کاري بسيار دشواري است.
مته ها تنوع بسياري دارند که بايد براي بهره وري بيشتر و استفاده بهينه از مته ها، با نگه داري و روش استفاده از آنها آشنا باشيم. در ادامه به نحوه نگه داري اصولی از مته ها ميپردازيم.
تفاوت جنس و کارايي مته ها
مته ها در شکل هاي ظاهري مختلف و جنس هاي گوناگوني موجود ميباشند که هر کدام براي کار با سطوح مذکور طراحي شده اند و اگر بدون داشتن آگاهي از آنها استفاده کنيم باعث صدمه و شکنندگي مته ميشويم.
همانگونه که در مطالب بالا گفته شد براي استفاده از مته ها بايد از متناسب بودن جنس مته با سطح مورد نظر آگاهي لازم را داشته باشيم در غير اين صورت با خوردگي سطح مورد نظر و شکنندگي مته مواجه ميشويم. پس بايد قبل از شروع به عمليات سوراخکاري سطح مورد نظر و مته مصرفي را مورد بررسي قرار دهيم.
مته ها را از لحاظ تفکيک شکل ظاهري ميتوان اينگونه به شمار آورد: مته آهن و فلزات، مته الماسه، مته مرغک، مته خزينه، مته گازور، مته کاجي، مته گردبر، مته کونيک، مته هاي دنباله دار، مته هاي ته گرد، مته هاي پايه بلند و نيم کوتاه و…
متريال مصرفي در مته ها شامل موارد زير ميباشد:
1. فولاد کم کربن (LCS)
2. فولاد پُر کربن (HCS)
3. فولاد سرعت بالا (HSS)
4. کاربايد (کاربيد)
5. کبالت (آهن)
• مته فولاد کم کربن: همانگونه که از اسمش مشخص است، کربن مصرفي در آن بسيار کم ميباشد به گونه اي که در آلياژساخت، 15% کربن به کار رفته است وهمچنين داراي قيمت ارزاني ميباشد که به دليل درصد کربن کم، مناسب براي استفاده روي چوب هاي نرم ميباشد و لازم به ذکر است جهت بهبود عملکرد، مدام نياز به تيز شدن دارد. مته ها با جنس فولاد کم کربن اصلا براي فلزات و چوب هاي سخت توصيه نميشوند.
• فولاد پُر کربن يا (HCS): شامل ترکيباتي نظير 50 درصد کربن ميباشد که به دليل آلياژ پر کربن از سختي و استحکام فراواني برخوردار است و همچنين هنگام سايش و سوراخکاري، مقاومت فوق العاده اي دارد که سبب دير کند شدن مته ميگردد.
• فولاد سرعت بالا hss يا اصطلاحا ( فولاد تند بر) از پرکاربرد ترين ماده جهت توليد ابزار هاي برشي به شمار مي آيد که ميتوان بدين وسيله با مته hss تا 50 دور بر دقيقه عمليات سوراخکاري انجام داد. اجزاي تشکيل دهنده اين فولاد شامل 18% تنگستن (افزايش سختي حرارتي)، 4% کروم (افزايش استحکام) و1% واناديوم (افزايش مقاومت در برابر خوردگي) ميباشد که موجب میشود تا در مقايسه با فولاد پر کربن از مقاومت بسيار بيشتري برخوردار باشد.
• کاربايد: (کاربيد) يا بلور الماس چند لايه، مواد بسيار سختي است که در برابر سايش، مقاومت فوق العاده اي دارد و در سرعت بالا، تحمل گرما را نسبت به ساير مواد به خوبي حفظ ميکند. توجه داشته باشيد که به دليل شکننده بودن اين تراشه، به هنگام کار، با دقت عمليات سوراخکاري را انجام دهيد.
• کبالت نوعي فولاد سرعت بالا ميباشد که در اثر عمليات گردش به هنگام سوراخکاري، دماي بالا بر آن اثرگذار نمي باشد و موجب گشته تا به هنگام سوراخکاري روي سطوحي مثل آهن، استيل، فولادهاي الياژي استيل و ضد زنگ… از اين فولاد کبالت استفاده فراواني داشته باشيم.
سازگاری مته ها با انواع سطوح
اگر قصد سوراخکاري بر روي سطوح چوبي را داشته باشيم بايد با توجه به شکل ظاهري سوراخ مد نظر ، از مته چوب ها اعم از مته برگي، مته مرغک، مته گردبر، مته گازور و مته خزينه استفاده کرد چرا که با توجه به بافت نرم چوب، تفاوت فراواني با سطوح سخت و محکم مثل بتن و ديوار و آهن دارد و از مقاومت کمتري برخوردار است.
مناسب ترين مته براي سوراخکاري سطوح محکم مثل ديوار، بتن، کاشي و سنگ…مته الماسه ميباشد. زيرا در قسمت نوک اين مته از شيار و برش هايي با جنس فلز کاربايد يا تنگستن کاربايد طراحي شده که بر تنه اين مته ها جوش شده است. مته هاي سر الماسه در چندين مدل اعم از سه شيار و چهارشيار و يا بلکه بيشتر موجود ميباشد که هرچه تعداد اين شيارها بيشتر باشد، سوراخکاري خيلي نرم تر و ظريف تر صورت ميگيرد.
پس با توجه به مصرفي بودن مته ها، بايد نحوه نگه داري انواع مته و درست استفاده کردن از آنها را در دستور کار قرار دهيم.
نکته هاي که بايد در هنگام عمليات سوراخکاري با مته آنها را درنظر گرفت:
1. با توجه به اينکه مته قطعه اي مصرفي است تاريخ انقضا دارد، اما نه بدين منظور که مانند کالاهاي خوراکي بر روي آنها تاريخ چاپي قابل رويت باشد، اين ما هستيم که با توجه به آگاهي و نحوه مصرف مشخص ميکنيم که تا چه مدتي از مته ها بهره ببريم.
2. استفاده از فرچه سيمي پس از انجام هربار عمليات سوراخ کاري، براي تميز کاري قطعات نيز موثر ميباشد به گونه اي که براده های زائده از مواد مثل چوب و گچ دیوار… را از قسمت شيار خارج ميکند و قطعه را براي سوراخکاري بعدي آماده ميسازد.
3. استفاده از روغنهاي روانکار پس از پاکسازي مته ها ميتواند بسيار کارساز باشد چرا که مانع نفوذ اکسيژن هوا به همراه رطوبت و دما به داخل شيارهاي مته ها ميشود و در برابر اکسید و زنگ زدگي و آهک ها فوق العاده عمل ميکند و قطعه را در برابر صدمات حفظ میکند.
ثبت دیدگاه