مته یکی از مهمترین ابزارهای تراشکاری به شمار می آید که خاصیت سوراخکاری یا بُریدگی دارد. مته ها انواع مختلفی دارند و بخش مهمی از دریل میباشند، که برای ایجاد انواع سوراخ ها بر روی سطوح مختلف طراحی شده اند. میتوان گفت سوراخکاری بدون مته کاری بسیار دشواری است.
مته ها تنوع بسیاری دارند که باید برای بهره وری بیشتر و استفاده بهینه از مته ها، با نگه داری و روش استفاده از آنها آشنا باشیم. در ادامه به نحوه نگه داری اصولی از مته ها میپردازیم.
تفاوت جنس و کارایی مته ها
مته ها در شکل های ظاهری مختلف و جنس های گوناگونی موجود میباشند که هر کدام برای کار با سطوح مذکور طراحی شده اند و اگر بدون داشتن آگاهی از آنها استفاده کنیم باعث صدمه و شکنندگی مته میشویم.
همانگونه که در مطالب بالا گفته شد برای استفاده از مته ها باید از متناسب بودن جنس مته با سطح مورد نظر آگاهی لازم را داشته باشیم در غیر این صورت با خوردگی سطح مورد نظر و شکنندگی مته مواجه میشویم. پس باید قبل از شروع به عملیات سوراخکاری سطح مورد نظر و مته مصرفی را مورد بررسی قرار دهیم.
مته ها را از لحاظ تفکیک شکل ظاهری میتوان اینگونه به شمار آورد: مته آهن و فلزات، مته الماسه، مته مرغک، مته خزینه، مته گازور، مته کاجی، مته گردبر، مته کونیک، مته های دنباله دار، مته های ته گرد، مته های پایه بلند و نیم کوتاه و…
متریال مصرفی در مته ها شامل موارد زیر میباشد:
1. فولاد کم کربن (LCS)
2. فولاد پُر کربن (HCS)
3. فولاد سرعت بالا (HSS)
4. کارباید (کاربید)
5. کبالت (آهن)
• مته فولاد کم کربن: همانگونه که از اسمش مشخص است، کربن مصرفی در آن بسیار کم میباشد به گونه ای که در آلیاژساخت، 15% کربن به کار رفته است وهمچنین دارای قیمت ارزانی میباشد که به دلیل درصد کربن کم، مناسب برای استفاده روی چوب های نرم میباشد و لازم به ذکر است جهت بهبود عملکرد، مدام نیاز به تیز شدن دارد. مته ها با جنس فولاد کم کربن اصلا برای فلزات و چوب های سخت توصیه نمیشوند.
• فولاد پُر کربن یا (HCS): شامل ترکیباتی نظیر 50 درصد کربن میباشد که به دلیل آلیاژ پر کربن از سختی و استحکام فراوانی برخوردار است و همچنین هنگام سایش و سوراخکاری، مقاومت فوق العاده ای دارد که سبب دیر کند شدن مته میگردد.
• فولاد سرعت بالا hss یا اصطلاحا ( فولاد تند بر) از پرکاربرد ترین ماده جهت تولید ابزار های برشی به شمار می آید که میتوان بدین وسیله با مته hss تا 50 دور بر دقیقه عملیات سوراخکاری انجام داد. اجزای تشکیل دهنده این فولاد شامل 18% تنگستن (افزایش سختی حرارتی)، 4% کروم (افزایش استحکام) و1% وانادیوم (افزایش مقاومت در برابر خوردگی) میباشد که موجب میشود تا در مقایسه با فولاد پر کربن از مقاومت بسیار بیشتری برخوردار باشد.
• کارباید: (کاربید) یا بلور الماس چند لایه، مواد بسیار سختی است که در برابر سایش، مقاومت فوق العاده ای دارد و در سرعت بالا، تحمل گرما را نسبت به سایر مواد به خوبی حفظ میکند. توجه داشته باشید که به دلیل شکننده بودن این تراشه، به هنگام کار، با دقت عملیات سوراخکاری را انجام دهید.
• کبالت نوعی فولاد سرعت بالا میباشد که در اثر عملیات گردش به هنگام سوراخکاری، دمای بالا بر آن اثرگذار نمی باشد و موجب گشته تا به هنگام سوراخکاری روی سطوحی مثل آهن، استیل، فولادهای الیاژی استیل و ضد زنگ… از این فولاد کبالت استفاده فراوانی داشته باشیم.
سازگاری مته ها با انواع سطوح
اگر قصد سوراخکاری بر روی سطوح چوبی را داشته باشیم باید با توجه به شکل ظاهری سوراخ مد نظر ، از مته چوب ها اعم از مته برگی، مته مرغک، مته گردبر، مته گازور و مته خزینه استفاده کرد چرا که با توجه به بافت نرم چوب، تفاوت فراوانی با سطوح سخت و محکم مثل بتن و دیوار و آهن دارد و از مقاومت کمتری برخوردار است.
مناسب ترین مته برای سوراخکاری سطوح محکم مثل دیوار، بتن، کاشی و سنگ…مته الماسه میباشد. زیرا در قسمت نوک این مته از شیار و برش هایی با جنس فلز کارباید یا تنگستن کارباید طراحی شده که بر تنه این مته ها جوش شده است. مته های سر الماسه در چندین مدل اعم از سه شیار و چهارشیار و یا بلکه بیشتر موجود میباشد که هرچه تعداد این شیارها بیشتر باشد، سوراخکاری خیلی نرم تر و ظریف تر صورت میگیرد.
پس با توجه به مصرفی بودن مته ها، باید نحوه نگه داری انواع مته و درست استفاده کردن از آنها را در دستور کار قرار دهیم.
نکته های که باید در هنگام عملیات سوراخکاری با مته آنها را درنظر گرفت:
1. با توجه به اینکه مته قطعه ای مصرفی است تاریخ انقضا دارد، اما نه بدین منظور که مانند کالاهای خوراکی بر روی آنها تاریخ چاپی قابل رویت باشد، این ما هستیم که با توجه به آگاهی و نحوه مصرف مشخص میکنیم که تا چه مدتی از مته ها بهره ببریم.
2. استفاده از فرچه سیمی پس از انجام هربار عملیات سوراخ کاری، برای تمیز کاری قطعات نیز موثر میباشد به گونه ای که براده های زائده از مواد مثل چوب و گچ دیوار… را از قسمت شیار خارج میکند و قطعه را برای سوراخکاری بعدی آماده میسازد.
3. استفاده از روغنهای روانکار پس از پاکسازی مته ها میتواند بسیار کارساز باشد چرا که مانع نفوذ اکسیژن هوا به همراه رطوبت و دما به داخل شیارهای مته ها میشود و در برابر اکسید و زنگ زدگی و آهک ها فوق العاده عمل میکند و قطعه را در برابر صدمات حفظ میکند.
ثبت دیدگاه